1 Звезда2 Звезды3 Звезды4 Звезды5 Звезд (1 оценок, среднее: 5,00 из 5)
Загрузка...
1 049 просмотров

Чөл олох

Хоһооннор «Туллукчаан» оҕо библиотекатын фондугар баар кыра уонна орто саастаах оҕолорго аналлаах кинигэлэртэн киирдилэр.

А.Абаҕыыныскай

СУУНАР ЫРЫА

Бу маннык

Бу маннык

Ыраас уу саккырыыр.

Бу курдук,

Бу курдук

Ытыһан суунабын.

Бу курдук,

Бу курдук

Кичэйэн соттобун.

Бу маннык,

Бу маннык

Мин ыраас буолабын.

 

А.Абаҕыыныскай

 МЭЭЧИК

Эриэн дьураа, ии курдаах,

Эҥин өҥнөөх ойуулаах

Мээчиктиин сырсабын,

Тэйиэккэлээн ылабын.

 

Болот Боотур

ХАҤКЫҺЫТ ЫРЫАТА

Каток халтархай, муус иэнэ

Хайдах курдук көнөнүй,

Хатан тимир хаҥкым миэнэ

Хайдахтаах бэрт «көлөнүй»?!

 

Халыан «атым» туора ойон,

Хаста тыаһыыр кэтэҕим?

Ээй, чэ, чынайан-хонойон

Тэйэн-тэбэн истэҕим.

 

Сурулаан иһий, хаҥкычаан,

«Сур-сур» суруйа охсон.

Айаас «соноҕос» хаҥылчаан,

Айана алыс дохсун.

 

Элэкэчийэн түргэнэ

Эриэккэһин эбитин!

Элээрдэ тэбэн, түһүнэн

Эккирэтиһэн истим.

 

Уҥуор-маҥаар курбачыйан,

Оҕолор түргэннэрин,

Күҥҥэ хаҥкы кылбачыйан,

Көрүөххэ үчүгэйин.

 

Болот Боотур

ХАЙЫҺАРЫМ  БАРАХСАН

 

Ханнык да халыҥ хаарга

Хаайтарбакка хаамарга,

Ханалдьыйар дьылысхан

Хайыһарым барахсан

Хайдахтаах курдук бэрдий?!

Хайа да ыраах сиргэ

Хараабакка сиэлэргэ,

Халыһыйар уйусхан

Хайыһарым барахсан

Хайдахтаах курдук бэрдий?!

Хара тыаҕа, үрэххэ

Хаҥыл булду ситиэххэ,

Хантаһыйар дьулусхан

Хайыһарым барахсан

Хайдахтаах курдук бэрдий?!

Хатыһыылаах күрэххэ

Хаалсыбакка сүүрүөххэ,

Халбаҥалыыр халысхан

Хайыһарым барахсан

Хайдахтаах курдук бэрдий?!

 

Григорий Данилов

ҮРДҮККЭ ДЬУЛУҺАРБЫТ

Күн-дьыл төһө да аастын —

Бэҕэһээ курдук өйдүүбүн:

Миэхэ кырдьаҕас таайым

Чаачар саа бэлэхтээбитин.

 

Сайылык оҕолоро мустан

Сыал ыта оонньуурбут,

Арыт үөһэ ытан

Куоталаһар буоларбыт.

 

Кыһыл таҥас бэлиэлээх

Кыракый оноҕоспут,

Кый-үөһэ, ырыых-ыраах

Кыйаарарын одуулуурбут.

 

«Миэнэ былыкка тиийдэ!»— дэһэн

Мөккүһэн, куотуһан ыларбыт,

Ол курдук оҕо эрдэхтэн

Өрүү үрдүккэ дьулуһарбыт.

 

Петр Дмитриев

ДЬИЭРЭҤКЭЙ

 

Тэҥҥэ үктээ,

Дьиэрэҥкэй,

Дэгэйбэхтээ,

Дьиэрэҥкэй.

 

Мээчик тэҥэ,

Сиртэн тэйэ,

Күүскэ күөрэй

Дьиэрэҥкэй.

 

Үөһээ ойор

Дьиэрэҥкэй,

Өрө көтөр

Дьиэрэҥкэй.

 

Атах, битий,

Иэдэс, итий,

Тоҕо бэрдэй

Дьиэрэҥкэй!

 

Петр Дмитриев

ХАЙЫҺАРБАР

 

Арахсыспат атаһым —

Аллаах дайар хайыһарым,

Сааскы үтүөкэн күн

Сандаара үүннэ бүгүн.

 

Сыа хаары бурҕачыта,

Сирилэччи ытыйа,

Сыһыы, толоон устун

Силлиэ бастаан куоттун.

 

Тохтоон, туран хаалбакка,

Толлон, чугуйан биэрбэккэ,

Сытыы сиккиэр тыалы

Ситиэх, атаас, аны.

 

Ситэ баттаан ыламмыт,

Сискэ аара куотаммыт,

Алаастары ааһыталыах,

Толооннору туораталыах.

 

Тахсыах эрэ биэтэккэ,

Силлиэҕэ ситтэрбэккэ,

Арахсыспат атаһым —

Аллаах дайар хайыһарым.

 

Петр Дмитриев

«ИЭС БААЙСЫЫТА»

 

Илин-кэлин түсүһэ —

Иэс баайса эккирэтиһэ,

Кус буолан

Куота көтөн,

«Күөлгэ» кэлэн түстэххэ;

Мохсоҕоллуу

Супту сурулуу

Сыыһа дайбаан кэбистэххэ,

Оҕо бөҕө күлэр-үөрэр,

Оонньуу көҕө күүһүрэр.

 

Петр Дмитриев

ЭРЧИЛЛИИ

 

Биһиги,

Биһиги

Сымнаҕас күөх кырыска

Сыламныыбыт салгыҥҥа.

Ыраас-чэбдик тулабыт,

Ыалдьар диэни билбэппит.

 

Биир, икки!

Биир, икки!

Сүүрэн-көтөн чэгиэнник

Улаатыахпыт түргэнник.

Эрчиллэммит биһиэхэ

Эрчим-күүспүт элбиэҕэ.

 

Тулуурдаах,

Дьулуурдаах,

Олоххо дьиҥ бэлэмнээх

О50 аймах дэтиэхпит.

Ийэ сиргэ эрэллээх

Үлэһиттэр үүнүөхпүт.

 

 

Петр Дмитриев

СӨТҮӨ

 

Күөлбүт сөрүүн уута,

Күндээрэн, ып-ыраас,

Күн орто буолуута

Күлүккэ да сып-сылаас.

 

Күммүт уу ньууругар

Көмүс кыымы ыһар;

Эрэлийэр тиэрбэстэр

Элбээн тула сырсаллар.

 

Дьиримниир долгуттар

Дьиибэлиир курдуктар: —

Уһуннук умсуоҥ дуо, Улуҥнуу харбыаҥ дуо?!

 

Күн эмиэ элгээҥҥэ

Биһигинниин тэҥҥэ

Көҥүл-босхо көрүлүү,

Көөчүктэнэ сөтүөлүүр.

 

Анастасия Егорова

Доруобуйа сыла — 2023
1. Доруобуйа баар эбээт
Туохтан да күндү баайбыт,
Чөл олоһу күннэтэ
Тутуһуохха барыбыт!

2. Табаах

Табаах тарда сатаама
Ыксаама!
Буруонан тыбыырыма
Тыыныма!

Бөппүрүөскэ тутаҥҥын
Тыҥаҕын киртитэҕин,
Табаах сытын ылаҥҥын
Олоххун кылгатаҕын!

Доҕоруҥ табаах уунуо
Ылыма!
Никотины – бу дьааты
Тардыма!

3. Арыгы

Арыгы, пиибэ иһиэххэ
Диэхтэрэ хаһан эрэ,
Боруобалаан тэйиэххэ
Диэхтэрэ хаһан эрэ…

Онно киирэн биэримэ
Арыгы диэни иһимэ,
Пиибэ диэни билимэ —
Инникигин эһимэ!

Оччоҕуна ыра санааҥ
Хайаатар да туолуоҕа,
Олоҕуҥ сырдык-ыраас
Олус дьоллоох буолуоҕа!

4. Битэмиин

Бып-быыкаайык битэмииннэр
Туһалара дьэ баһаам!
Аптекаттан атыылаһан
Иһэн көр – тускар туһан!

А битэмиин – хараххар
Д битэмиин – уҥуоххар,
Тымныйыаҥ – С-та ылаар
Сылайыаҥ – В-ны талаар.

Барыларын биллэххинэ
Ыарыылары эн тумнуоҥ,
Кыһыннары-сайыннары
Сөтөллөргүн да умнуоҥ!

5. Чистота – залог здоровья

Кып кыракый микробтар
Кир-хах үрдүн саппыттар,
Бып быыкаайык вирустар
Көстүбэттии саспыттар…

Мин илиибин суунабын –
Микробтары үүрэбин,
Дьиэбин-уоппун сууйабын
Ырааһыттан үөрэбин.

6. Сэрээккэ

Кэлиҥ эрэ, кэлиҥ эрэ
Сэрээккэлээн тэйиэххэ,
Чэйиҥ эрэ, чэйиҥ эрэ
Чэбдигирэ сүүрүөххэ!

Күнүн аайы, күнүн аайы
Доруобуйа эбиллиэ,
Эти-сиини эрчийэммит
Быччыҥмыт лаппа биллиэ

7. Аһылык

Буортулаах аһылыктар
Маҕаһыыҥҥа элбэхтэр,
Долбуур аайы анньыллан
Турар аҕай эбиттэр…

Хампыат, сакалаат ылыам –
Тииһэ суох дьэ хаалабын!
Чипсы, кола атыылаһыам
Куртахпын аһытабын!

Доширактан аккаастанан
Эттэ сиэххэ, миин иһиэххэ!
Сарсыардаттан саҕалааммыт
Үрүҥ аһы аһыахха!

Бэйэ аһын аһааммыт
Ыалдьыбакка улаатыах!
Төрүт аһы таптааммыт
Үйэбитин уһатыах!

8.
Куһаҕан дьаллыктартан
Халты, туора хаамыахха,
Чөл олоҕу тутуһан
Чэгиэн-чэбдик хаамсыахха!

Доп-доруобай сылдьаммыт
Барыны бары кыайыахпыт,
Дьону үөрдэ, арчылыы
Дойдуга туһалыахпыт!

А.Егорова

Анастасия Егорова

Кып кыракый микробтар

Кир-хох үрдүн саппыттар,

Бып быыкаайык вирустар

Көстүбэттии саспыттар…

 

Мин илиибин суунабын –

Микробтары үүрэбин,

Ичигэстик таҥнабын –

Ыалдьыбакка үөрэбин.

 

Чэгиэн-чэбдик сылдьаары

Сэрээккэлээн тэйиэҕим!

Күүстээх-уохтаах буолаары

Сүүрэн-оонньоон кэлиэҕим!

 

Анастасия Егорова

Күн сирин көмүскүүр

Көнүл боотур буолаҕын

Ол да буоллар сороҕор

Табахтаан соппойоҕун…

 

Көнүл боотур, табаҕы тардыма

Эдэркээн эрчимҥин эргэрдимэ,

Кэлэр кэскилиҥ – бэйэҥ илиигэр

Олорор оло5уҥ – иннигэр.

 

Көҥүл олоххун быраҕан

Табаах кулута буолума

Кэлэр кэнчээри ыччаккын

Кэскилгин сарбыныма

 

Анастасия Егорова

Физкультмүнүүтэ:

Ыраах- ыраах

Көтүөхпүт

(кынаттарынан сапсыналлар)

 

Аан дойдуну

Көрүөхпүт

(илиилэр бинокльлар, төбөлөрүн эргитэллэр)

 

Ол эрээри

Эргиллиэхпит

(туран эрэ биир сиргэ сүүрэллэр- эргийэллэр)

 

Уһуйааҥҥа

Төннүөхпүт

(илиилэрин холбуу туталлар- үөрэнээччи курдук)

 

Анастасия Егорова

Спортсмен бэрдэ буолуохпут: физкультмүнүүтэ

 

Балык курдук

Устаары,

Чыычаах курдук

Көтөөрү,

Куобах курдук

Ыстанаары,

Таба курдук сүүрээри

(барыларын көрдөрөллөр)

Футболистар

Биир- икки,

Хоккеистар

Биир- икки,

Теннисистэр

Биир- икки,

Каратистар

Биир- икки,

(барыларын көрдөрөллөр)

Тохтообоппут

Биир- икки,

Олорбоппут

Биир- икки,

Ытаабаппыт

Биир- икки,

Ыксаабаппыт

Биир- икки.

(эрчиллии көрдөрөллөр)

Спортсмен бэрдэ

Биир- икки,

Буолуох куруук-

Эн биһикки.

 

Анастасия Егорова

Чыычаах оҕолоро

Күөх халлааҥҥа көтөөрү –

Кынаппытын эрчийэбит.

 

Дабыдалгын

Даллат- даллат,

Кынаттаргын

Сарат- сарат,

Куорсуннаргын

Имитэҥҥин,

Долгун курдук

Хамсат- хамсат.

 

Түп- түргэнник улаатаары-

Аһылыгы көрдөнөбүт.

 

Чиэрбэ иһэр-

Чохчой – чохчой,

Аллара көр

Тоҥхой- тоҥхой,

Сытыы- сытыы

Тумускунан,

Куоттарбакка

Тоҥсуй- тоҥсуй.

 

Кырыс сиртэн ыстанаары-

Атахпытын эрчийэбит

Атахтаргын

Эрчий- эрчий.

Туран эрэ

Тиҥий- тиҥий,

Тобуктаргын

Хамсатаҥҥын

Күүскэ- күүскэ

Битий- битий

Г.Н.Иванова

ХАБЫЛЫК

Оҕолор мунньустан,

Остуолга олорон,

Хараҥа буолуута

Хабылык хабаллар.

Ытыска уураннар

«Ынаҕы» ыһаллар,

Тараччы тутаннар

Салгынтан хабаллар.

 

Г.Н.Иванова

ТЫРЫЫҤКА

Тапталлаах убайым

Тараас миэхэ

Тырыыҥка оонньууру

Тымтыктан он ордо.

Тырыыҥка мастары

Имигэс тарбахтар

Иилэн ылаллар.

Түбүктээх оонньуубут

Тумугэр хайаан да,

Биир бастын киһибит

Биһигини кыайара.

Куруутун хотторон

Хомойон ытыырым,

Кыайаары хат оонньоон

Кыһаллар буоларым.

 

Г.Н.Иванова

ХААМЫСКА

Хаамыска быраҕан

Хабары таптыыбын,

Хаамыскам ахсаанын

Харса суох ааҕабын.

 

 

Ариан Кондратьев

КЫРДАЛГА

Кыракый уолаттар

Кырдалга мустаннар

Кылыйа оонньууллар,

Кынаттаах курдуктар.

Ойуолааҥ,

Ойуолааҥ,

Туостары

Куоһартааҥ!

Кый ыраах

Кыырайыҥ,

Кыайыыга

Кыттыһыҥ!

 

Ариан Кондратьев

БҮДҮРҮЙБҮТ БӨҔӨС

 

—Биһиги

Бөһүөлэк

Бөҕөһүн

Ыһыахха

Биир ыалдьыт

Бырахпыт.

—Бай!

Ол хайдах?

Тугу да

Тулуппат

Туох ааттаах

Күүстээҕэ

Ол хантан

Кэллэҕэй? —

Алҕаска-а

Атахха

Тэбээри,—

Диэн эһэм

Эбэбин Уоскутар.

 

Е.А.Коротова- Кэтии Лэчил

ӨБҮГЭБИТ ООННЬУУТА

 

Өбүгэбит оонньуутун

Өрө тута сылдьабыт,

Хабылыгы таптыыбыт,

Хаамысканы хайгыыбыт.

 

Хабылыгы хабабыт,

Халты тутан кээспэппит.

 

Тырыыҥканы оонньуубут,

Тыксааны да сирбэппит,

Тарбахтары эрчийэн,

Тыһырҕата оонньуубут.

 

Түргэн-тарҕан туттуунан

Тыһырҕата оонньуубут.

 

Кэлиҥ, түмсүн, оҕолоор,

Кэккэлэһэ туруоҕуҥ,

Саха төрүт оонньуутун,

Сөбүлээммит оонньуоҕуҥ.

 

Саха төрүт оонньуутун

Сатыыр, таптыыр буолуоҕуҥ.

 

Иннокентий Левин

Сарсыардааҥы хамсаныы

 

Сэбэргэнэ чаһыта

Сэттэ чааһы оҕуста,

Сэргэх-чэгиэн сарсыарда

Түннүк тааһын сырдатта.

 

Ийэм, аҕам уонна мин

Кэккэлэһэ турдубут,

Илии-атах хамсанан

Имиллэҥнээн бардыбыт.

 

Туран эрэн сүүрдүбүт,

Туран эрэн ойдубут,

Мичилийэ-мичилийэ

Эргичийэн ыллыбыт.

 

Тымныы уунан сууннубут —

Чэбдигирэ түстүбүт,

Сотторунан аалынан

Массаастана турдубут.

 

Сарсыардааҥы хамсаныы

Туһалааҕын билэбит,

Күнү быһа үөрэ-көтө

Сылдьар «иитии» ылабыт.

 

Сарсыардааҥы хамсаныы

Саҕаланна кырдьыктыы,

Сүрэх күүскэ тиҥиргиир:

«һоп-паа! Өссө ыстан!» — диир.

 

А.Н.Николаев

КЫРАЧААН ХАЙЫҺАРДЬЫТТАР

 

Тайахтанан таймаҥнаһан,

Хайыһардаан халбаҥнаһан,

Үрүҥ кырыа хаалтыстанан,

Үгүс буолан аргыстаһан,

Аҕыйах саастаах эрэттэр

Айаан-буйаан бу иһэллэр.

 

Инникитин субу дьонтон

Тахсыахтара буһан-хатан,

Үрүҥ хаары бурҕачытан

Өргөйө сүүрэр уолаттар,

Кырыа хаары кыыдамнатан

Кынтайа сүүрэр кыргыттар.

 

Оттон бүгүн, эдэрдэрбит,

Оргууй сыыйа эрчиллэҥҥит,

Сааскы көҥүл салгынынан

Сайаҕастык сайа тыына,

Тайахтанан таймаҥнаһыҥ,

Хайыһардаан халбаҥнаһыҥ!

 

 

С.Прохорова

ХАБЫЛЫК

Хабылык маһын

Хаба оонньуубун,

Өбугэм оонньуутун

Сатыаҕым мин.

 

С.Прохорова

ТЫКСААН

Тыксааны талахтан

Аҕам онордо,

Таба кыҥаан тыгарга

Кыһаллабын мин.

 

С.Прохорова

ТЫРЫЫҤКА

Кырабын көрүмэҥ

Тарбахтарым имигэстэр,

Тырыыҥка мастарын

Элбэҕи мунньабын.

 

Семен Руфов

ПААПАБЫН ОХТОРОБУН…

—           Пахай, эйигин баҕас хотобун,

Паапабын оннооҕор охторобун!

—           Сымыйаа!

—           Кырдьыык!

Охтубута,

Маладьыас диэн өссө хайҕаабыта…

 

 

САБЫЙА

ОСТУОЛ ООННЬУУЛАРА

 

ИЭРЭГЭЙ

Ыстаҥалаан бүтүөххэ,

Илиини эрчийиэххэ —

Иэрэгэйи сүүрдүөххэ,

Тарбах күүһүн билиэххэ.

Эриэнчикэй иэрэгэй,

Сэниэлээхтик тэлээрий,

Сүүрэ-көтө дьэрэлий,

Тэтимнээхтик эргичий.

 

ТЫКСААН

Эһэм талах бысталаан,

Оҥордо миэхэ тыксаан.

Тыксаанынан тыксаммыт

Күрэхтэһии ыытабыт.

Хайа оҕо бастаабытын,

Элбэх ынаҕы ылбытын,

Кыраҕытын, табыгаһын

Тула туран маныыбыт,

Бары сөҕөн хайгыыбыт.

 

ТУОС ЫНАХТАР

Туос оонньууру кырыйан

Эбэм биэрэр көрдөрө,

Былыр оонньуур суоҕуна

Ити этэ көрдөрө:

Үөрдүстүлэр сүөһүлэр,

Бааллар уулаах ьшахтар,

Мэҥирэһэн мэҥийэр

Мэник, өчөс ньирэйдэр,

Мөҥүрэһэр оҕустар.

Ынахтарбын ыаталаан

Үрүҥ илгэ сүүрдэбин,

Ыамым бүтэн ыыталаан

Ыллык устун үүрэбин.

 

ХААМЫСКА

Тарбах оонньуута хаамыска —

Сыыдам-сытыы туттунуу,

Сыыһан кээһиэҥ алҕаска

Буолуо кыһыы, хотторуу.

Биири үөһэ быраҕаҕын,

Хомуйаҕын атыттаргын,

Сонно тута тоһуйаҥҥын

Үөһээҥҥигин хабаҕын.

Көхтөөх оонньуу салҕанар —

Остуол тыаһа тобургуур,

Оонньоспот оҕо «ыалдьар»,

Ордугургуу одуулуур.

 

ХАБЫЛЫК

Хабылыгы хабарга

Эрэниллэр тарбахха,

Түргэн-тарҕан туттууга.

Сымсаҕайдык туттуохха,

Таба тутан ылыахха,

Хабылыксыт буолуохха,

Ынаҕынан байыахха.

 

ТЫРЫЫҤКА

Тырыыҥканы төлө тутан,

Өрөһөлүү быраҕабыт,

Аргыый соһон таһааран

Хомуйталаан ылабыт.

Ким илиитэ хамсаабат —

Барыларын тулуппат,

Ким тулуурдаах, дьулуурдаах

Кыайар-хотор кыахтаах.

 

КҮҮГҮНЭЙ

Күүгүнэйи сэрэниҥ,

Ааһа мээнэ тардымаҥ,

Быата быстан ыстанан,

Ыраах ойон, сүтэриҥ!

 

Араас тыастаах күүгүнэй

Күүгүнүүрэ үчүгэй,

Эрэһиинэ быалаахтыы

Эргичийэр уунаҥныы.

 

Күүгүнэйбит тыаһыырын

Күрдьүгүнэс ырыатын,

Олус сэргээн истэбит,

Дьиктилээхэй да эбит.

31.10.2016с.

 

Бүөтүр Тобуруокап

КҮНҮ ЭМИЭ СУУННАРЫАХ

 

Күөх кырыска күөлэһий,

Күн уотугар эргичий!

Күөгэл тыаҕа сөрүүкүөх,

Көлүччэҕэ түһүөлүөх!

 

Ууга күммүт күлүгүн

Оонньоон, үлтү охсуохха!

Ыһыллыбыт көмүһүн

Ытыһынан сомсуохха!

 

Тэбиэс-сүүрүк долгуннар

Тэбэнэти таптыыллар,

От быыһыгар тахсаллар

Онно саһан хаалаллар!

 

Харбыыр диэнн таптаабат

Ханнык оҕо баар буолуой?!

Умсан тахсыан баҕарбат

Ууга тоҕо дьулуһуой?!

 

Күндээр ууну ыһыахтаан,

Күнү эмиэ сууннарыах

Омуннаахтык охсуолаан

Уҥуор тиийэн сынньаныах!

 

Бүөтүр Тобуруокап

САРСЫАРДААҤЫ ЗАРЯДКА

 

Зарядканы сатаабат —

Сарсыарданы таптаабат

Зарядканы оҥорбот —

Сааһын ситэ олорбот!

 

Зарядкаһыт оҕолор —

Саамай чэгиэн оҕолор,

Үөрэххэ да туйгуннар,

Үлэҕэ да бастыҥнар!

 

Зарядкаһыт оҕолор

Саамай эрэл доҕоттор:

Кыайбатаххын кыайаллар,

Кыахтаах-күүстээх аргыстар

 

Сарсыардааҥы зарядка

Саллаакка да генералга

Тэбис-тэҥҥэ туһалыыр,

Чэгиэн-чэбдик гынаттыыр!

 

Зарядкалыан баҕарбат —

Салгын мүөтүн амсайбат,

Зарядканы умнубат—

Саараама да кырдьыбат!

 

Бүөтүр Тобуруокап

ЧЭГИЭН — ЧЭБДИК БУОЛУОҔУҤ!

 

Өтөт түөскүн

Көрдөр күүскүн!

 

Биир!

Эрилин.

Эрчилин.

Иҥиир!

 

Икки —

Билигин

Илиигин

Инники!

 

Үс!

Имиллэ түс,

Көҕүс!

Түөрт!

Түөспүт —

Күрүлэс күөрт!

 

Биэс!

Тыҥ былчыҥҥа,

Күүскэ чиэс!

 

Алта!

Модун сутурукпут

Ыар балта!

 

Сэттэ!

Сүрэх тэптин күүскэ!

 

Аҕыс!

Киэҥ хонуута

Эрчиллиигэ таҕыс!

 

Хааман биэр, тиҥилэх ньиргиэр!

 

Хаамсан иһиэх,

Хаамсан биэриэх!

Биир, икки!

Биир, икки!

Тэҥник үктээ!

Биир, икки!

Биир, икки!

Хардыы кэҥээ!

 

Тыалбыт үрдүн,

Күммүт көрдүн,

Хааман биэриҥ!

Уһун суолга,

Унаар дуолга

Тахсан иһиэҕиҥ!

 

Хаҥас атах,

Хамсаа күүскэ,

Уҥа атах,

Оонньоо тэҥҥэ!

Биир. икки!

Биир. икки!

Xааман биэр!

Хамсаан биэр!

 

Сopдоҥ күрдук устуоҕуҥ, улун курдук умсуоҕуҥ!

 

Биллир-баллыр,

Киллир-халлыр

Ытыйабын-эрдинэбин,

Сылаас ууну

Мотуор курдук

Түлүннэрэн иһэбин.

 

Биллир — баллыр,

Киллир-халлыр

Охсуолуубун,

Оонньуубун.

Оггон Миша

Уонна Маша

Улун кустуу умсаллар,

Сордоҥ курдук усталлар,

Тыаһаабакка харбыыллар..

Ити хайдах сатыыллар?

 

 

Чэй, сырсыаҕыҥ, биэтэги былдьаһыаҕыҥ!

 

Быһый атах

Битий-битий!

Эдэр сүрэх

Тиҥий-тиҥий

Түһэн биэр

Түһэн биэр!

Түргэнник!

Эрчимник!

Ойон ис!

Ойон ис!

Чэй эрэ!

Чэй эрэ!

О, маладьыас!

Биэтэк! Биэтэк кэллэ!

Куотта Тима эр бэрдэ!

 

Буут быччыҥын сайыннарыах, буурдаан тамаарытыах!

 

Тэйиччи сиртэн түһүннүм,

Тэтим, эрчим түмүннүм,

Олук аайы олбу-солбу

Уҥа, хаҥас атах суолун

Уурталаатым,

Ойуолаатым,

Бүтэһикпэр буур табалыын

Ырыых-ыраах ыстанным!

 

Куобаҕы куота куобахтаа!

 

Чохчос гынаат,

Күүскэ дайбаат,

Туох баарбынан ыстанным!

Куобахтаан лабырҕаттым!

Лип-лап,

Лип-лап,

Чэк-чэк,

Тэк-тэк

Ойон истим,

Ойон истим,

Куоппатарбын да, тиийдим.

Оччугуйдук улаатыам,

Олук аайы куоһартыам!

 

Билигин кылыыр, кэлиҥ, ким сатыыр!

 

Аҥар атах, дэгэй-дэгэй,

Кылыйбахтаан биэриэҕиҥ,

Аҥар атах, дэгэй-дэгэй,

Бары киирсэн иһиэҕиҥ!

 

Тоҥоноҕу садьыйбахтаа,

Такымнары тардымахтаа!

Аҥар атах, дэгэй-дэгэй,

Кылыйыахха үчүгэй!

 

Сүүрэн тибигирээн кэлэбит, ыраах ыстанан кэбиһэбит!

 

Сүүрэн тибигирээн кэлэн,

Суурэн тибигирээн тиийэн,

Чэ- чээй!

Ыстан!!

Буор бурҕас…

Ити — алҕас…

Аны биирдэ кэлиэм,

Хайаан да

Тэҥнэһиэм!

 

Өрө көтөн күөрэйиэх, үрдүгү ойо үөрэниэх!

 

Кынаттаах курдук

Кыырайа көтүөҕүҥ,

Үрдүктэн үрдүк

Быа нөҥүө түһүөҕүҥ!

Кынаппыт улам

Кытаатан барыа,

Хаардаах да хайа

Аллара хаалыа!

 

Mac тардыһыыта, мүһэ былдьаһыыта

 

Тилэх — тилэххэ,

Тирэх — тирэххэ,

Маһы эн тут

Хаба ортотуттан.

Оттон мин ылыым

Икки кытыытыттан,

Бастаан тэҥнэһиэх,

«Чэй!» дэсиһиэх:

Биир, икки үс

Тэбис-тэҥҥэ түс

 

Ы-ыык!

Һыык!

Кэтэх титирэс!

Чиччигинэс!

Иҥнэйимэ!

Маһы туора тэбимэ!

Ким да маһы ыыппата,

Ким да кыайтарбата,

Ити аата тэҥнэстибит,

Мүһэбитин үллэстэбит.

 

Кэлиҥ, күүстээх, сымсаҕай, саҕаланна хапсаҕай

 

Өйдөөбөккө киирээр эрэ,

Өттүктээммин быраҕыам

Дэҥ туттунан биэрдэххинэ.

Сэрэн, тиэрэ таһыйыам!

 

Атаххыттан ылыам кэрэх —

Адьас ыыппат инибин,

Охтубутум да иһин,

Баҕалаахха киирсэбин!

 

 

 

 

М.А.Харитонова- Чөмчүүнэ

 

Кыһыл, күөх өҥнөөх,

Араҕас дьураалаах

Ойор-тэбэр оонньуурбун

Олус да таптыыбын.

 

һоп-паа, һоп-паа —

Үөһэ көтөр,

һоп-паа һоп-паа —

Тэйиэккэлиир, куотар.

 

Мээчикпин эккирэтэн

Сүүрэбин-көтөбүн,

Кини курдук сымса

Буолуохпун баҕарабын.

 

Стасик Харитонов

 

Таһырдьа хаар түспүт —

Тула өттүм туус маҥан

Таҥна охсон тахсыахха,

Хаары ысыһа оонньуохха.

 

Сыыртан сырылаан түһүөххэ,

Хаарга буккуллан ылыахха,

Үөрүөххэ-көтүөххэ,

Көй салгынынан тыыныахха.