1 Звезда2 Звезды3 Звезды4 Звезды5 Звезд (2 оценок, среднее: 5,00 из 5)
Загрузка...
895 просмотров

Хатыҥ

  1. Данилов, Г. Тостубут хахыйах: хоһоон // Үрүйэчээн : [алын кылаас оҕолоругар ааҕар кинигэ / хомуйан оҥордулар: Г. С. Гаврильева, Л.С. Заровняева ; худож. Н. Н. Николаева]. -Дьокуускай : Бичик, 2012. – с19.- (Бииргэ ааҕабыт).

 

Тостубут хахыйах

Синньигэс тиит охтон иһэн

Суон тииттэн иҥнэн хаалбыт,

Үрүҥ күнтэн матыаҕын

Үтүө доҕоро быыһаабыт.

Табаарыһын өйөөн турар

Ол тиити хайҕаабытым,

Дьиҥнээх доҕор эбит диэммин

Ытыктыы көрөн ааспытым.

 

 

  1. Хатыҥ : хоһоон // Хоhооннор / Баал Хабырыыс : [орто саастаах оскуола оҕолоругар / хомуйан онордо З. В.Мигалкина ; худуоһунньук. И. Ю. Пестряков]. -Дьокуускай : Бичик, 2013. –с,103

 

XATblҤ

 

Томороон хатырыктаах хатыҥҥа

Өйөнөн туран саныыбын:

Хайдах эн мантан хастыаҥый

Ынах ыыр ыаҕайа туоһун?!

Олоҥхоҕо кэпсиир курдук

Тулларыттаҕас хатырык.

Хайаатар даҕаны ордук,

Ахтабын дойдум хатыҥын.

Бу дойду хатыҥа баараҕай,

Кинини Есенин туойбута.

Рязань тыатыгар, баҕар,

Маннааҕар намчы буолуоҕа.

Көнөтө, үрдүгэ, лабаата

Кырдьык даҕаны — лампаада,

Нуучча сирин аар хатыҥын

Кэнники бэйэм хайгыыбын.

Анныгар өйөнөн туран

Солко суугунун истэбин.

Хайдах эрэ мин долгуйан

Таптыырбын ахтан кэлэбин!

 

 

  1. Хатыҥ: хоһоон // Маҥнайгы хаар : (хоһооннор, ырыалар) / Михаил Тимофеев ; [худож. С. В. Федоров]. — Якутскай :Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1960.-с.28

 

Хатыҥ

 

Хаарыс, сап-саһархай

Халаакка сууланан,

Сайыны сайыһан,

Санньыйбыт хатыҥмыт

Кыыс курдук атаара

Кырдалга Hyoҕайбыт…

Сэбирдэх симэҕин

Сиккиэр тыал көтүтэн,

Наскыйар лабаатын

Далбаатыы хамнатан,

Туох туһун ыллыырый,

Суугунуу тыаһыырый?..

О, кэбис, ытаама,

Харааста хаалыма,

Айманар үөл хатыҥ! —

Кэлиэ5э сайыныҥ.

Киэргэниэҥ эн эмиэ,

Күөҕүнэн симэниэҥ!..

Эн кэтэс сайыны

Эрэллээх кыыс курдук,

Оччоҕо кыһыны

Тулуйан туоруоҕуҥ:

Дьол-үөpүү күүстээхтик

Күүттэххэ кэлээччик…

 

  1. Хатыҥ : хоһоон // Күннүүн оонньуур күөрэгэйдэр : (оҕолорго хоһооннор, поэмалар, остуоруйалар) / Петр Тобуруокап. — Якутскай : Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1986.-с.5;то же Кэскил : Төрөппүт, детсад иитэччитэ оҕоҕо ааҕар кинигэтэ / Хомуйан оҥордулар: А.А. Егорова, М.П.Захарова. — 2-с эбэн, тупсаран таһаарыы. -Дьокуускай : Бичик, 2002.-72; то же Аптаах холбуйачаан : Хоһооннор, остуоруйалар,кэпсээннэр, таабырыннар / Хомуйан оҥордо Г.А.Кирова. — Дьокуускай : Бичик, 1999.-17

 

ХАТЫҤ

Ырыаҕа ылламмыт,

Xohooҥҥo холбоммут

Маҥанчаан хатыҥым,

Мааныгын даҕаны!

Оргууйдук-оргууйдук

Суугунаа, суугунаа,

Намылхай лабаанан

Далбаатаа, далбаатаа!

Үп-үрүҥ туоскуттан,

Үүт-сүөгэй кэлииһи,

Сэбирдэх аайыттан

Күөх былаат үүнүүһү!

 

 

  1. Кондратьев, А. Хатыҥчааным: хоһоон // Үрүйэчээн : [алын кылаас оҕолоругар ааҕар кинигэ / хомуйан оҥордулар: Г. С. Гаврильева, Л.С. Заровняева ; худож. Н. Н. Николаева]. -Дьокуускай : Бичик, 2012.- с.19; то же Оһуордаах оҥоойук : [оскуолаҕа киириэниннинээҕи саастаах оҕолорго хоһооннор] / Ариан Кондратьев ; [Е. И. Третьякова уруһуйа]. -Якутскай : Саха сиринээҕи кинигэ изд-вота, 1987.-с.6

 

Хатыҥчааным

 

Били куһун

Олорпут

Хатыҥчааным

Тыллыбыт.

Халыҥ хаары

Үллүнэн,

Хата, бэркэ

Кыстаабыт.

Силис тардан

Силигилиэ,

Сэбирдэҕэ

Сипсийиэ.

Чыычаах кэлэн

Дьиэтийиэ,

Дьикти ырыа

Дьиэрэйиэ.

 

 

  1. Хатыҥ турар: хоһоон// Ийэм — күн ийэм : (Хоһооннор, поэма,ахтыылар) / Николай Босиков. — Дьокуускай :Сахаполиграфиздат, 2000.-42

 

 

Хатыҥ турар

 

Дьиэм таһыгар улэһит саха дьахтарын курдук,

Аар наҥнаһын хатыҥ мас холкутук

Сырдык бэһи тоҥолохтонон турар.

Хаһан да санньы туспэтэх, тобуктаабатах,

Ырары-сылайары улахаҥҥа уурбатах

Хатыҥ мас барахсан сырдыы сардаҥарар.

Элбэх ыанньыгы ыанньыктаабыт, оҕону көрбүт

Олох устата сэдэхтик, аҕыйахтык үөрбүт

Кини мин ийэбин — саха дьахтарын санатар.

Бугун да өҥүрүк куйааһы аргыс гынан,

От мунньа ходуһаҕа бараары тахсан

Тулатын хойуу лабаанан сапсынар.

Олох бары ыарын, сүдү курааны эҥэрдэнэн,

Сэрии өhөx хара буруотун силэйэн

Тиийэн кэлбит курдук кырдьар сааһыгар.

Сир ийэ барахсан caaha саастанан,

Сүүһэ мыччыстан, xapaҕa хатыыланан

Наҥнаһын аар хатыҥ- күнү одуулаһар.

Күн баарын тухары олох салҕанарын,

Таптал даҕаны уҕараабат уохтанарын

Эдэр сылдьан истибитин санаан ahapap.

Элбэх эрэйи кербут саха улэһит дьахтарын,

Кун айыы санаалаах утуе далбарайын

Хас биирдии киһиэхэ санатан хатыҥ турар.

 

 

 

  1. Хатыҥ уонна тыал:хоһоон// Хоhооннор / Баал Хабырыыс : [орто саастаах оскуола оҕолоругар / хомуйан онордо З. В.Мигалкина; худуоһунньук. И. Ю. Пестряков]. —

Дьокуускай : Бичик, 2013. –с.59

 

ХАТЫҤ УОННА ТЫАЛ

 

Айгыр силик арыы тыа.

Арылхай көҥүс устар.

Хантан эрэ сиккиэр тыал

Хатыҥы кэлэн кууста.

Хатыҥ олус соһуйда.

Кыбыһынна, долгуйда.

Тыал да толло санаата,

Тула көтө сатаата.

Күөх оту суугунатта,

Көҥүс уутун долгутта,

Төттөрү сүүрдэ, ааста,

Tыaha улам ыраатта.

Хатыҥ мас тыалы күүттэ,

Тыал кэлбэтэ, сүттэ.

Атын хатыҥы кытта

Антах оонньуу сырытта.

 

 

  1. Хатыҥнар : хоһоон // Сырдыктан сырдык : оҕолорго хоһооннор, ырыалар,

остуоруйалар / Григорий Данилов ; [подгот. К печ. Сем. П. Данилов]. — Якутскай : Кинигэ изд-вота, 1976.-с.14; то же Күөрэгэй : Оҕолорго хоһооннор / Григорий Данилов ; А.Н. Осипов ойуулара. — Дьокуускай :Бичик, 2001.-с.13

 

ХАТЫҤНАР

 

Сэбирдэхтэр тэлибирии

Сиккиэр тыалтан хамсыыллар

Илимнэппит соболордуу ^

Илибирии мөхсөллөр.

Намылыйа наскылдьыйар

Лагласпыт ол хатьҥнар,

Санаабар маарынныыллар

Ынах ыаччы саҥастарбар.

 

 

  1. Хахыйах: хоһоон // Сырдыктан сырдык : оҕолорго хоһооннор, ырыалар,

остуоруйалар / Григорий Данилов ; [подгот. кпеч. Сем. П. Данилов]. — Якутскай : Кинигэ изд-вота, 1976.-с.19;

 

 

ХАХЫЙАХ

 

Хахыйаҕы тыал туһэн

Хамсатарын кытары —

Сэбирдэхтэр үөрэннэр

Тэлибирии түстүлэр.

Самаан сайын ийэбит

Симээбитэ да бэрдин,

Килбик эдьиий кэриэтэ

Киэргэммитэ кэрэтин.

Намылыйар лабаата

Нусхалдьыйа суһумнуур,

Күөгэлдьийэр төбөтө

Күнү көрсө тоҥхоҥнуур.

 

 

  1. Хахыйах тостубут лабаата: хоһоон// Сырдыктан сырдык : оҕолорго хоһооннор, ырыалар,остуоруйалар / Григорий Данилов ; [подгот. К печ. Сем. П. Данилов]. — Якутскай : Кинигэ изд-вота, 1976.-с.13;то же Кэнчээри : (оҕо садын иитээччилэригэр,төрөппүттэргэ уонна педучилище үөрэнээччилэригэр) / К. И. Васильева, А. П.Алексеева ; [худож. И. Пестряков]. -Дьокуускай : Бичик, 2000.-с.20; то же Күөрэгэй : Оҕолорго хоһооннор / Григорий Данилов ; А.Н. Осипов ойуулара. — Дьокуускай :Бичик, 2001.-с.11

* * *

 

Хахыйах тостубут лабаатыттан

Таммах уу таммалыы турара,

Ытыы турар кыра оҕо

Хараҕын уутун санатара.

Эрэйдээх, ыарыыта бэрдиттэн

Ытаабыт дии санаан аһынным,

Лабаатын тоһуппут уолга

Ол иһин кыыһыра санаатым.^

 

 

  1. Чараҥҥа: хоһоон // Сырдыктан сырдык : оҕолорго хоһооннор, ырыалар,

остуоруйалар / Григорий Данилов ; [подгот. К печ. Сем. П. Данилов]. — Якутскай : Кинигэ изд-вота, 1976.-с.11; то же Аптаах холбуйачаан : Хоһооннор, остуоруйалар,кэпсээннэр, таабырыннар / Хомуйан оҥордо Г.А.Кирова. — Дьокуускай : Бичик, 1999.-18

 

ЧAPAҤҤA

Хатыҥнар, хойуу да хатыҥнар

Бу чараҥ иһигэр үүммүттэр,

Y-үрүҥ солко чулкулаах

Үүт-үкчү эдьиийдэр курдуктар.

Хормуоска тыаһатар буолларбын —

Үҥкүүлээн лаглаһыах эбиттэр,

Оһуокай таһааран бардарбын —

Үтүктэн күөгэһиэх курдуктар.

Көрүдьүөс тыллары эттэрбин —

Килбиктик мичээрдиэх эбиттэр, —

Үлэлии барыаҕыҥ, — диэтэрбин

Үөрүүнэн батыһыах курдуктар…