1 Звезда2 Звезды3 Звезды4 Звезды5 Звезд (1 оценок, среднее: 5,00 из 5)
Загрузка...
2 016 просмотров

Идэ

Анастасия Егорова

Үлэ сылын арыллыыта – 2023

ЖКХ

Кырыалаах кыһыҥҥа
Тоһуттар тымныыга
Күннэри түүннэри
Котельнай үлэлиир,
Күөх унаар буруота
Халлааҥҥа талаһар

Тапталлаах Тыымпыбыт
Олоҕун оҥорон
Тэрилтэ, дьиэ аайы
Сылааһы киллэрэн
Үөрүүннэн үлэлиэ,
Кыһаллыа ЖКХ!

Оскуола

Кэнчээри ыччакка
Билиини биэрэбит,
Нэһилиэк кэнэҕэс
Кэскилин түстүүбүт.

Эдэркээн көлүөнэ
Элбэҕи ситистин!
Үөрэтиэ-такайыа,
Кыһаллыа коллектив.

Уһуйаан

“Ымыычаан” уһуйаан
Кырачаан кыһата,
Көрүллэн улаатар
Сып-сылаас уйата.

Хас биирдии оҕону
Үөрүүннэн көрсөбүт
Күн аайы кыһаллан
Иитэбит-көрөбүт.

Музыкальнай оскуола филиала

Сценаҕа холкутук
Үҥкүүлээн тэйэргэ,
Киистэнэн кэрэтик
Холуста симииргэ

Үөрэнэ кэлэҥҥит
Талааны арыйыҥ,
Үрдүккэ көтөҥҥүт
Түөлбэни ааттатыҥ!

Дьаһалта

Нэһилиэк сайдыыта —
Үлэбит оҥкула,
Эрэллээх хаамыыта
Күннээҕи соруга

Дьаныардаах үлэннэн
Дойдуну ааттатыах,
Тыымпыбыт дьылҕатын
Туһугар үлэлиэх!

Балыыһа

Доруобуйа баар — бараммат баай
Кинини харыстыахха,
Куһаҕан дьаллыгы быраҕан
Чэбдигирэ хаамсыахха.

Ол эрээри ыарыйдыгыт
Балыыһаҕа кэлээриҥ,
Эмтэнэҥҥит-үтүөрэҥҥит
Махтал тыла этээриҥ!

Почта

Суруктар, посылкалар
Тохтоло суох кэлэллэр,
Биэнсийэ, төлөбүрдэр
Кэмигэр төлөнөллөр

Нэһилиэнньэ туһугар
Үлэлиир сибээс эйгэтэ
Кэлиҥ, сылдьыҥ, туһаныҥ
“Почта России” кэтэһэр!

Маҕаһыын

Атыы-эргиэн үлэтэ
Хас биирдиигэ туһалаах,
Күннээҕи ас, минньигэс
Килиэп эмиэ наадалаах.

Маҕаһыыҥҥа күүтэбит
Клиент элбиэ — үчүгэй!
Көрүҥ-истиҥ, атыылаһыҥ
Атыы кэлиэ дэлэгэй!

Ветеринардар

Кыылы-сүөлү эмтиибит
Көтөрдөрү көрөбүт,
Тыаҕа сүөһү бырааһа
“Айболиттар” дэнэбит.

Аналиһы ыламмыт
Ыспыраапка биэриэхпит,
Ынах-сылгы туругун
Быыстала суох кэтиэхпит!

Газ

Күөх төлөн көмөтүнэн
Кыһын дьиэбит сылыйар,
Күөх төлөн көмөтүнэн
Күннээҕи аспыт буһар.

Онон бу күндү баайы
Барыбыт сыаналыахха,
Гааһы сэрэнэн туттуохха
Кэмигэр төлөөн иһиэххэ.

Социальнай

Кырдьаҕаска, кыаммакка
Көмөлөһө сүүрэбит,
Кини көрсөр кыһалҕатын
Туоратарга ыксыыбыт.

Үтүө санаа сардаҥата
Сырдыы ыраах тыгыахтын,
Социальнай харалтабыт
Дьоҥҥо көмө буолуохтун.

ПК

Сыспай сиэллээҕи үөрдэтэн
Хороҕор муостааҕы үксэтэн,
Эмис эти дэлэтэбит
Үрүҥ аһы элбэтэбит.

Уйгуну-быйаҥы уһанса
Үлэни-хамнаһы кыайабыт,
Бар дьоммут, дойдубут туһугар
Күүрээннээх үлэни аныыбыт.

Кулууп

Бырааһынньык, тэрээһин
Биһигинэ суох ааспат,
Биир да дата, үбүлүөй
Ханна даҕаны саспат!

Көрөөччүлэр, кэлээриҥ!
Көрдөөх кэми атаара,
Ыллыы-туойа, артыыстыы
Талааҥҥытын таһаара!

Спотрзал

Спортзал киэҥ саалатыгар
Тустуу, мээчик, күрэхтэр,
Киэһэ аайы сүүрүү-көтүү —
Секциялар элбэхтэр

Эти-сиини эрчийэ
Эһиги эмиэ кэлээриҥ!
Чэбдигирэ, эрчиллэ
Дьарыктана ыксаарыҥ!

 

Анастасия Егорова
ПОЖАРНИК

Кып-кыһыл массыына —
Сирена ыйылыыр,
Кабина үрдүгэр
Мигалка чыпчыҥныыр.

Дьиэлэри-дьоннору
Быыһаары ыксыыбын,
Билигин тиийиэҕим –
Тиэтэйэн иһэбин!

Толору уулаахпын —
Шланганан ыстарыам,
Кирилиэс уураммын
Үрдүккэ да ыттыам.

Барыта умуллуо…
Төннөргө ыксыаҕым,
Ким эрэ эрийиэ —
Мин бэлэм сылдьыаҕым!

Анастасия Егорова
ПАРИКМАХЕР

Парикмахер буоламмын
Баттаххытын кырыйтыам,
Барыгытын-барыгытын
Кыраһыабай гынаттыам.

Бүрүчүөскэ оҥорторо
Мин саломмар кэлээриҥ,
Көрүҥҥүтүн сөбүлээҥҥит
Махтал тыла этээриҥ

Анастасия Егорова
ГИБДД

Форма кэтэммин
Суолга турабын,
Жезл тутаммын
Бэрээдэк көрөбүн

Түргэн айаннаах
Массыына, тохтоо!
Саахал тахсарын
Суоппар, эн өйдөө!

Үлэм-сэрэтии
Сырыыга үөрэтии,
Айанньыт этэҥҥэ
Сылдьарын ситиһии.

 

Анастасия Егорова

Үлэ сыла — 2023
1.
Учуонайдар билбиттэр
Кумаахыга тиспиттэр,
Былыыр-былыр дьон бары
Эбисийээнэ эбиттэр.

Үйэттэн үйэ ааспыт
Күннэтэ үлэ барбыт,
Өбүгэбит барахсан
Атаҕар туран кэлбит!

2
Бу барыта үлэттэн
Айар-тутар түбүктэн!
Илиилэрин араарбакка
Туппуту бүтэрэртэн!

3.
Ол аата кыһаллаҕын–
Барыны бары кыайаҕын!
Үлэлээҥҥин-хамсааҥҥын
Киһи буолан хаамаҕын!

Бары:
Дьэ оннук!

4.
Сылаас дьиэҕэ олоробут
Сымнаҕаска утуйабыт,
Киэргэнээри-симэнээри
Араас таҥас ылынабыт

Бу барыта хантан кэлэр?
Киммит маны булан биэрэр?
Кыһыннары-сайыннары
Ким аҕалар, манна тиэрдэр?

5.
Биһигини таҥыннаран
Сыахтар бөҕө үлэлииллэр,
Итии сиргэ, буһа-хата
Үрүҥ хлопок үүннэрэллэр

Түүлээх унтуу тигээри
Хоту таба иитэллэр,
Халыҥ таҥас баайаары
Бараан түүтүн тарыыллар.

Көрүүй, таҥныаххар диэри
Баһаам элбэх үлэ барда
Сир шарыгар, планетаҕа
Араас киһи түбүгүрдэ!

6
Онтон аһыыр аһылыкпыт?
Эмиэ босхо кэлбэт дии?
Айахпын аттахпына
Халлаантан ас түспэт дии?

7
Оннук-оннук, оҕолоор
Туох барыта – үлэттэн
Өбүгэлэр эппиттэрэ:
Дьоллоноҕун киниттэн.

8.
Фрукта, оҕуруот аһа
Олус сиэххин баҕарыаҥ?
Сиргин буоргун оҥоруоҥ —
Үүннэрэҥҥин хомуйуоҥ!

Эппит, үүппүт, сүөгэйбит?
Сүөһү ииттэр эбиппит!
Сайын оттоон, кыһын көрөн
Иллэҥэ суох буолбуппут!

9.
Туттар тэрил оҥороннор
Фабрикалар куугунууллар,
Электроника айаннар
Фирмаларбыт ньиргийэллэр.

Ол маллары барытын
Быыстала суох туттабыт,
Күнүн аайы, дьиэ аайы
Барыбыт туһанабыт.

10.
Оскуолаҕа үөрэнэрбэр
Учууталлар үөрэтэллэр,
Араас-араас ученайдар
Учебникпын суруйаллар.

Кинилэри кытта тэҥҥэ
Ол аата мин үлэлиибин
Уруок аахтан — сыана ылан
Билии-көрүү ылынабын.

11.
Иһиттигит? Туох барыта
Кэлэр эбит үлэттэн!
Аһыыр аспыт, таҥас, мал-сал
Ким эрэ сыратыттан!

Ону биһиги оҕолор
Сыаналыырга үөрэниэххэ,
Үчүгэйдик сыһыаннаһан
Дьон үлэтин харыстыахха.

Бары:
Кэлин бары улаатаммыт
Үлэһит бэрдэ аатырыахпыт!
Үүнэн-сайдан, айан-тутан
Тыымпыбытын ааттатыахпыт!

А. Егорова

Анна Слепцова

АГРОНОМ

Таптыыр Сахам сиригэр

Оҕуруот аһын эгэлгэтин,

Баҕар, фрукта арааһын,

Агроном буоламмын,

Үүннэрэн сиэтэлиэм.

Семен Руфов

Оҕуруоччут

Оҕуруоччут уол улахан –

Уонча саастаах сүүнэ киһи!

Оччо сүүнэ буолан баран

Уонна тугу киһилииһи?!

Дьэ сыыс оту оттуо суох дуу?

Ууну  баҕас кутуо суох дуу?

Хортуосканы көмүө суох дуу?

Хаппыыстаны үөннүө суох дуу?!

Хата барытын сатыыр эр –

Хаалсыбат кимтэн даҕаны!

Хайа өссө эбиитигэр

Харчы аахсыа баар аны.

Оччоҕо дьэ аны күһүн

Оскуолаҕа барарыгар,

Икки ыйдаах көлөһүнүн

Иҥэринэн тиийиэ турар.

Саппыйаан курга баҕарар…

Саҥа суумка да ылыныа.

Хайаан да били ымсыырар

Хаҥкытын атыылаһыа!

Дьэ ол иһин дьоһуннанан

Дьонун кытта эрдэ турар,

Үлэһит киһи быһыытынан

Өйүөтүн ылан уктунар.

Күүс-уох баһаам диэбиттии

Көхсүн этитэн ылар,

Тиэтэйбэккэ эр киһилии

Тэлгэһэтиттэн тахсан барар.

Анна Слепцова

АРХИТЕКТОР

 

Дойдум тыата-куората

Дыбарыастарынан киэркэйэн,

Дьону-сэргэни үөртүн диэн

Дьоһун архитектор  буолан,

Дуоһуйаастына ол онтон

Дьоллоох эрэ мин буолуом.

Рафаэль Баҕатаайыскай

 

АРХИТЕКТОР

 

Бу киhи кэпсээнин алыбар

Куоратым кэскилин көрөбүн.

Күн сиргэ сыыйталаан быраҕар

Утаҕын тарбахпар сөрүүбүн.

Санаабар, төбөтө күн курдук,

Санаата — сapдaҥa утахтар:

Былаана, соруга, ол курдук,

Киhини салгыппат сырдыктар.

Дьэндэhэ үрдүүллэр харахпар

Ол Чочур Мыраанныы этажтар.

Баспыттан сapсыҥҥы арахпат ­

Capсыҥҥы саргылаах санаалар.

Xоһоону айарга дылылар

Кулгаахпар техника тыастара:

Өтүйэ буукуба чапчыйар…

Фонтаннар тыллары тамныыллар.

Анныбар — Элиэнэм кылбаарар,

Үрдүбэр — Туймаадам халлаана,

Аалсыhан дьон aahap да aahap,

Күргүстүүр массыына халаана.

«Көҕүhэн үрдээриҥ!» — диир курдук,

Күн уоттаах мырааным күөгэйэр.

«Тупсаарыҥ, элбээриҥ» — диир курдук,

Тулабар эдэр мас чэлгийэр.

Тыа сирин дыргыйар чээл күөҕэ,

Быстахтык ыалдьыттыы буолбакка,

Өлбөттүк, үйэттэн үйэҕэ

Олоро киирбит бу куоракка.

Оттон бу оннугар – тыаларга

Таас дьиэлэр куотyhaн элбииллэр.

Тутуулар, көй чэлгиэн тыалларга

Түөстэрин тоhуйа, кэҥииллэр.

Бу курдук, куораттаах тыаларбыт

Холбоhон дьоллорун булаллар:

Тыа сирэ — кыыс 6уолан кылбай6ыт,

Куораппыт уол буолан чаҕыллар…

Барыта — бу ыра санаалар,

Иэйиилэр — ол киhи киэннэрэ.

Сөҕөбүн бэйэм да бу балар

Саҕахтыы салҕанар киэҥнэрин.

 

Рафаэль Баҕатаайыскай

Нина

Нина ньирэйдэри таптыыр:

Имэрийэр, сотор, тарыыр.

Ийэтин кытта фермаҕа

Уу илдьиһэр туос ыаҕаска.

Кини бэйэтигэр «шефтээх»

Туспа көрөр ньирэйдээх.

Ньирэйэ биир сарсыарда

Иһэ ыалдьан аһааҕырда:

Мэҥирээбэт, саламмат,

Бэл, аһыырга санаммат.

Нина хайыан булбата –

Ньирилэччи ытаата.

Киэһэтигэр – алаастан

Ветеринар кыыс тахсан,

Эмтээтэ, угуттаата…

Нина онтон ылата:

«Бэйэм хойут сүөһү эмтиир

Ветеринар буолуом!» — диир.

 

Анна Слепцова

Эмчит

Ыарыыттан харыстыыр,

Ыллам суһал сырыылаах,

Ыраас маҥан халааттаах

Ытыктабыллаах эмчиппин.

Куттанымаҥ шприцпиттэн

Кыратык аһый гыныаҕа,

Ол оннугар эмтиэҕэ,

Ыарыыгын суох оҥоруоҕа.

Анна Слепцова

ГЕОЛОГ ТУЛУУРДААХ БУОЛУОХТААХ

Сахам сирин тайҕатын,

Киэҥ-куоҥ киэлитин,

Сылайбакка кэрийэн

Тымныыны, куйааһы

Кумаары, бырдаҕы

Барытын тулуйан,

Күн тааһы – алмааһы,

Күөх уоту – гаһы,

Көрдөөн булар

Геолог буолуом.

Анна Слепцова

 ГЕОЛОГ ТУЛУУРДААХ БУОЛУОХТААХ

Сахам сирин тайҕатын,

Киэҥ-куоҥ киэлитин,

Сылайбакка кэрийэн

Тымныыны, куйааһы

Кумаары, бырдаҕы

Барытын тулуйан,

Күн тааһы – алмааһы,

Күөх уоту – гаһы,

Көрдөөн булар

Геолог буолуом.

Анна Слепцова

ДИЗАЙНЕР – САҤА ИДЭ

Дизайн диэн киэргэтии –

Дьикти киэҥ кэскилэ.

Дизайнер буоламмын

Дьэрэкээн таҥас-сап,

Ойуулаах иһит-хомуос,

Дьон да дьэтин

Тупсаран оҥорон,

Тулам барыта тупсуоҕа

Анна Слепцова

 КИНИГЭНИ КИМ ТАҺААРАР?

Айымньыны ким суруйар?

Автор дэнэр суруйааччы.

Кинигэни ким таһаарар?

Редактор дэнэр издатель.

Кини сыралаах-сылбалаах

Автордыын үлэтин түмүгэр,

Кинигэ бэрдэ тахсан

Ааҕааччыны үөрдэр

 

Анна Слепцова

ИХТИОЛОГ ТУГУ ГЫНАР?

Ихтиолог буоламмын,

Араас балык бэрдиннэн

Байытыам өрүстэри.

Бараммат эмис собо –

Баар буолуоҕа күөллэрбэр.

Байанайдаах балыксыт

Махтаныаҕа миэхэ

Анна Слепцова

МИННЬИГЭСТИК АСТЫАМ

Таатта киһитэ — Тарбаахап асчыт

Талбыт талым аһынан

«Тыгын Дархан» ресторан

Таах Москваны күндүлүүр.

Тарбаахабы удьуордаан,

Талыам асчыт идэтин.

Анна Слепцова

КОНСТРУКТОР – ДЬОҺУН ИДЭ

Билиҥҥитэ «легоны»

Бэркэ бэрийэбин.

Бээ, хаһан улатан,

Бэйэм конструктордыыбын?

Оччоҕо муора, океан түгэҕэр

Субмарина бэрдэ устуо,

Оччоҕо көтөр аалым

Сулустуу субуллуо

Анна Слепцова

ОЙУУР ДОКТОРА

Тииттэр, бэстэр, хатыҥнар

«Ыарыйдахтарына»  эмтээр

Эһэ, бөрө, куобах

Үөрүүлэрин элбэтээри,

Көрөр-истэр, харыстыыр,

Ойуур доктора буоламмын,

Тыа көрөөччүтэ дэнэр,

Идэ бэрдин баһылыам.

Анна Слепцова

 Лётчик – пилот

Күөх халлааны

Кырсынан кырыйа

Кылбайа көтөр

Кыраһыабай хараабылы

Киммит ыытарый?

Кыра уол – лётчик,

Командир – пилот.

Доосо –

Иван Егорович Федосеев

Лётчик буолуом

Үрдүк халлаан ньууругар

Үрүҥ күнүм анныгар

Үрүмэччи буоламмын

Үөһэ көтөн тахсыаҕым.

Мин лётчик буолуом,

Мин баҕам туолуо.

Ардах, силлиэ куттаабат,

Адаар хайа да хаайбат,

Мохсоҕолго маарыннаах

Модун дьулуур айаннаах.

Мин лётчик буолуом,

Мин баҕам туолуо.

Миигин эһи кыракый,

Мэник-тэник тараахы

Уолчаан диэҥҥит күлүмэҥ,

Бүгүҥҥүбүн көрүмэҥ.

Мин лётчик буолуом,

Мин баҕам туолуо

Анна Слепцова

АТЫЫЛААЧЧЫ

Ас дэлэйбит баһаарга –

Амтаннаах арааһа:

Арбуз, яблоко, груша,

Атыылааччы да үөрэр,

Астыннара мичээрдиир.

А. Слепцова

Атыылааччы

Сиитэһи, солкону

Сыымайдыы сыыйан,

«Сайаҕас атыылааччы

Сибиэтэ» дэтэн

Сибэкки кыргыттары

Симээн киэргэтиэм.

Илья Чаҕылҕан

            Сэрииһит

Биир-икки, биир-икки!

Сир, муора, халлаан…

Хотуулаах кэлбиккин

Хоhуйан ыллаа!

Танканан сырыттым

Сир сиксигинэн,

Халлааҥҥа таҕыстым

Самолет миинэн.

Линкорга олорон

Муораны кэстим,

Үрэйэн, охторон

Өстөөҕү эстим.

Күн ийэ дойдубун

Көмүскээн кэллим!

Советскай народум

Махталын биллим.

Тулабар сибэкки

Уот салют буолла!

Биир-икки биир-икки.

Тойук туой-ыллаа!

Василий Трофимович Тарасов

                Сиэстэрэлэр

Үрүмэччилии көтө-дайа

Үтүөрдэ-эмтии сылдьаллар

Үтүө-мааны майгылаах

Үрүҥ халааттаах сиэстэрэлэр.

Үөрэн-күлэн мичээрдээн

Үүнэр күнүм араҥаччылара –

Эһиги эбиккит биэбэккэлэр,

Үрүҥ халааттаах сиэстэрэлэр.

Чуҥкук палата иһигэр

Тахсар күнү санатан,

Күлүмнээн көстөн кэлэҕит

Үрүҥ халааттаах балыстар.

Болот Боотур – В.С. Соловьев

Тустуук туһунан чабырҕах

Амма ааттаахтарын

Адаарыппыт,

Таатта талыыларын

Таралыппыт,

Бүлүү бөҕөстөрүн

Бүдүрүппут,

Чурапчы чулуулаларын

Чугуруппут

Туйгун тустааччы туһунан

Чабырҕах этэн чаҕаарыах дуу.

Хоччорхойдук хоолдьуктуур,

Холуоннук холуоккалыыр,

Биллэрбэккэ бииллиир,

Сэрэппэккэ систиир,

Аһартарбакка атахтыыр,

Өйдөппөккө өттүктүүр,

Улгум киирсиилээх,

Уһун илиилээх

Хапсаҕай хахайа эбит.

Сарбайаат,

Садьыйталаан салыннарар,

Харбаһаат,

Хатыйталаан хабылыннарар,

Тиийсиһээт,

Тилэххэ тэбэн тэмтэритэр,

Тутуһаат,

Тобукка охсон туруйалатар,

Сытаан быраҕыылаах,

Сылбырҕа хамнаныылаах

Көҥүл тустуу көкөтө эбит.

Балык курдук лаһыйан,

Бала ылларбакка барар,

Кулун курдук мөхсөн,

Куду туттарбакка куотар,

Мүлчү мөҕөр

Мүлдьү бөҕө

Халты харбатар

Халбаҥ хара диэн

кини эбит.

Кэтэхтээн кэҕиҥнэтээт,

Бүлгүннээн мөҕүһүннэрээт,

Ытарчалыы ылан,

Ытаһалыы ыган,

Түһэҕэр иэҕилиннэрэн,

Түөһүгэр биллэҕиннэрэн,

Көрүөх иннинэ

Көтөҕөн таһааран

Көбүөргэ уурарын,

Хат нэмийэн

Хам баттыырын

Харахтаан бараммын,

Сөрү диэн сөхпүтүм,

Бэри диэн бэркиһээбитим.

Буору, көбүөрү

Булбакка кырдьыах,

Соҕуруу, хоту

Сурахха сылдьыах,

Күрэххэ, түһүлгэҕэ

Күөн туттуллуох,

Чиэһи көмүскүөх

Чэбдик, чэгиэн

Үтүө ыччат үөскээбит диэн,

Үөрэ-көтө олоробун.

Виктор Башарин

Сылгыһыт

 

Чөрөйөр кулгаах,

Чүөмчүлээх атах,

Үүт маҥан атым,

Үтүө аргыһым.

Ох курдук кыырай,

Ойуолаан быырай,

Үөр сылгы күөйүллүө,

Өрөгөй үрдүө.

Сытыы тыал аргыс,

Сырсыһан хатыс,

Мин миинэр миҥэм

Битиитэ түргэн.

Курулуу куттун

Күүстээх ардах,

Сылгыһыт уолу

Сынтатыа суохтаах.

Күһүҥҥү силбик

Көхсүбэр түстүн,

Сааскы чалбах

Сырыыбын хаайбат.

Кыыдаан дьыбарга,

Кыһын тымныыга,

Тоҥуу хаар, тибии

Тохтоппот миигин.

Халлаан сулуһун

Ханыылыыр хойуу,

Сыһыыны киэптии

Дьуон Дьаҥылы

Гавриил Иванович Макаров

 

Сылгыһыт

Үрүҥ хаардаах сыһыылар,

Үрүйэлэр, сис тыалар

Туллуктара – сылгылар

Хаһан аһыы бардылар.

Ханна баҕар хастынар,

Хаар, тыал, тымныы буолуоҕа, —

Колхоз таптыыр, астынар

Сылгыһыта булуоҕа.

Сылгыһыттан бастыҥ дьон

Бастаан герой буоллулар.

Үлэ – хайҕал, үлэ – дьол,

Үксээтиннэр геройдар!

Сылайары билбэккэ,

Сылгыларын бэрийэ,

Ыҥыыр аттаах биэбэккэм,

Ыырын тула кэрийэр.

Төрүөх, былаан туолара

Турар бүттүүн туһаҕа;

Биир биэ субай буолара,

Кулуннуура – куһаҕан.

Сүтүк, оһол суоҕа баар –

Сүрдээх үөрүү киниэхэ,

Сатал, сүрэх, баҕа баар –

Сылгы иитэр киһиэхэ.

Оҕоломмут дьон курдук

Үөрэрэ саҥа кулуҥҥа,

Сылгыһытым уһуннук

Сылдьар сиргэ, куруҥҥа.

Сылайары билбэккэ,

Сылгыларын бэрийэ,

Ыҥыыр аттаах биэбэккэм

Ыырын тула кэрийэр.

 

Варвара Кириллина

 

Сылгыһыт

 

Сылгыһыт ыырдарын кэрийэн,

Халыҥ хаар тибиитин хайытан,

Силлиэни буурҕаны силэйэн,

Айанныыр тыҥ хатыан иннинэ.

Төһөлөөх киэҥ сири тэлэйэн,

Алааһы, үрэҕи сыыйталаан,

Киэһэлик боруҥуй буолуута

Хонуктуур үүтээни дьэ булар.

Ахсынньы амырыын тымныытын,

Сындалҕан айаны тулуйуу,

Хаҥыллай сылгыны сыһытыы –

Сылгыһыт эриирдээх үлэтэ.

Сылгылар сыһыыны сыыйаннар,

Сис тыаны быһыта түһэннэр,

Минньигэс мэччирэҥ көрдөөннөр

Кый ыраах кыйданан сылдьаллар.

Дьөһөгөй маанылаах оҕото,

Үс саха таптала буолаҕын,

Кый ыраах бараҥҥын сүтүмэ,

Үлэһит иччигин харыстаа!

Сымнаҕас арҕаскар олордон

Сылаатын-сындаатын аһарыый,

Иһирэх санаалаах иччигин

Ичигэс дьиэтигэр тиэрдээрий!

 

Анна Слепцова

ТАБАһЫТ

 

Тугутчааным оҕотун

Таптыыбын даҕаны!

Туундарам сыыдам,

Тулуурдааах көлөтүн –

Тамайа айаннатар

Табаһыт буолуом!

Степан Дадаскинов

Үлэ киһитин үөрүүтэ

Табаһыт сылы быһа

Тоҥон, буурҕаҕа муна сыһан

Манаабыт табатын

Маҥнайгы тугута

Сүһүөҕэр дугунан

Сүүрдэҕинэ

Сүрдээҕин үөрэрэ!

Таасчыт

Тааһы көтөҕөн, чочуйан

Дьиэ тутан

Дьэндэттэҕинэ,

Онно ыал көһөн

Оҕо саҥата эйээрдэҕинэ

Биир бэйэтэ

Биэс киһи

Үөрүүтүнэн

Үөрэр!

Сир хорутааччы

Сэлиэһинэйи ыстаҕына

Күһүн онтуката

Көмүс долгунунан уһуннаҕына

Күлэр-үөрэр,

Көтөҕүллэр!

Көр эрэ,

Кинилэр ол

Үөрүөхтэрин иннинэ –

Үлэлии сырыттахтарына

Сүүстэриттэн көлөһүннэрэ

Сүүрүгүрэрин.

Ол сүүрүккэ уйдаран,

Ол өрүһүнэн устан

Кэлэр

Кинилэр үөрүүлэрэ!

Петр Одорусов

 Тимир суолу тутабыт

Тайҕа маһын суорабыт,

Тааһы-буору таһабыт,

Эриэлсэни уурабыт,

Тимир суолу тутабыт.

Өрүстэри үрдүнэн

Үгүс муоста тутабыт.

Хайалары аннынан

Хаспах-туннель хаһабыт.

Ырыа-тойук дьиэрэйэр,

Ыстаал ыллык тэлгэнэр.

Паровозпут битийэр,

Тепловозпут тиҥийэр

Анна Слепцова

 ТИМИР СУОЛУ ТУТУһУОМ

Инженер идэтин баһылаан,

Тимир суолу тутуһуом.

Сахам сиринэн тимир суол

Субуруйа субуллуо.

Анна Слепцова

ТОКАРЬ – ТИМИР УУҺА

 

Түҥ былыргыттан саха омук

Тимири уһаарар, хатарар.

Станокка тимири

Тигинэччи уулларан

Араас малы оҥорор,

Токарь бэрдэ буоламмын

Төрөөбүт дойдубар туһалыам

Анна Слепцова

ТИМИР КӨЛӨНҮ БАҺЫЛЫАМ

Хара сири-буору

Тиэритэ тэллэрэн,

Тракторист буоламмын

Төрөлкөй бурдугу

Төрөөбүт дойдубар

Өлгөмнүк үүннэриэм.

Күндэ

 

Тырактарыыс

 

Үрэхтэр муустара

Курулуу-харылыы усталлар

Күөрэлэҥнэс муустарга

Үөһээ халлаан күнүн

Күлүмүрдэс уотун

Кустуктарын өҥнөрө

Кубулуһа оонньууллар.

Хабараан ыстаал ырыата

Халлааҥҥа тахсан сатарыйар.

Хатан тимир тыраактарынан

Үрдүк сирим үллэр көхсүгэр

Үлэлээнн үллэҥнэтэн иһэбин.

Онньуулаах-көрдөөх

Олус үтүө сааска

Уҥуоргута көстүбэт

Унаарыгас-тунаарыгас

Улуу буолалары

Омуннааах массыынанан

Тиэритэ уурталаан

Тибилитэн иһэбин…

Сииктээх сирим

Симэһинин иҥэринэн,

Үллэн-сайдан,

Үүнэн тахсан,

Кыһыл көмүс туорах

Кырылыы кутуллуоҕа.

Хара буору хайа тардар

Хатан ыстаал сэбим

Холкуостары үксэтиэ,

Хомууналары олохтуо,

Эргэтээҕи үйэ

Эрэйдээх үлэтин

Эһэргэ-тэбэргэ кэллибит…

Сордоох муҥнаах сухаҕа

Кунан оҕус эрэйдээх

Кутуруга чороҥолуурун

Сотору аҕай ууратыахпыт.

Кылбаҕар күн анныгар,

Тумарый маҥан халлааҥҥа,

Туруйалар хаһыытаһаллар,

Кыҥкынаһа ыллыыллар…

Харыйа сиикээттэр

Хаардара уулланнар,

Тыһыынчанан кэмнэрдээх

Тымырдар уулара

Кытыл ыарҕаларын быыстарынан

Кылыгыраһа сүүрдүлэр.

Үтүө үөрүүлээх дойдубут

Үрдүктүүрэ саалыгар

Охсуулаах үлэни

Оргутан иһэбит.

 

А.Слепцова

 

Тракторист

Тирилээн-тарылаан

Тиэритэ тэллэрэн,

Тракторист бэрдэ дэтэн,

Төрөлкөй бурдугу

Төрөөбүт дойдубар

Туттаран үөрдүөҕүм!

 

Петр Одорусов

Трактор

Тракторбыт тимир-тимир,

Тиһилигэ тилир-тилир,

Тыаһа-ууһа: ньир-ньир-ньир!

Чугуун ыстаал итий-итий,

Двигатель тиҥий-тиҥий,

Мотуор биир кэм: бир-бир-бир!

Түүнү быһа күпсүй-күпсүй,

Күүһэ-уоҕа сүр, сүр, сүр!!!

Анна Слепцова

 ТУРИЗМЫ САЙЫННАРЫАМ

Туризм Саха сиригэр

Туругуруо турдаҕа.

Дойдум дьикти айылҕата

Тас омугу ыҥырар.

Туризм кэскилин туһугар

Тулуурдаахтык турунар,

Турбазалары олохтуур

Тутаах киһи мин буолуом

Степан Иванович Тимофеев

 

Үлэ барыта үчүгэй

Оонньуу-көр аргыстаах

Оҕо сааһым ааһыахтаах,

Тугу оччоҕо үлэлиэмий?

Туох идэлээх дэтиэмий?

Бары идэттэн биири талан

Баһылыахпын баҕарабын.

Үрдүк үөрэхтээх,  билиилээх

Үлэһит буолар сыаллаахпын.

Ийэ дойдубар биллиилээх

Инженер буолуохтаахпын.

Баҕарабын сулустанан

Байыас даҕаны буолуохпун.

Халампаас харахтанан

Харабылга туруохпун.

Лётчик да буолбут киһи –

Кый ыраах көтүө этэ…

Туох да иҥнигэһи

Тулуппакка туоруох этэ.

Эбэтэр капитан буолуоҕум,

Эҥсэр баалы тыырдарыам.

Хоту-соҕуруу устуоҕум,

Ырааҕынан ыырданыам.

Хамандыыр да буолларбын

Хата сирдэриэ суох этим.

Саҥа форма таҥаһы

Саманнык өрүү кэтиим.

Милиция ытыктанар, —

Бэрээдэги көрөр кини.

Мин эмиэ бытыктанан

Милиционер буолуом кэлин.

Үлэ барыта үчүгэй,

Идэ барыта бочуоттаах.

Туох үлэһит буоларым

Бэйэбиттэн тутаахтаах.

Бары идэттэн биири талан

Баһылыахпын баҕарабын.

Ыарыыны ылгыыр, ыраастыыр

Ыраах ордук врачтыыр.

Ыалдьыбыт дьону эмтиэҕим,

Ырысыап суруйан биэриэҕим.

Үтүөрпүт киһим илиибин тутуо,

Үөрэн-көтөн баһыыбалыа.

Ол олус кэрэ,

Ол биллэр үчүгэйэ.

Оттон учуутал буол арай…

Оҕолору үөрэтиим.

Оскуолаҕа – оҥой-соҥой…

Оҕолоор, оргууйуҥ, — диим.

Үкчү үтүөлээх учууталлыы,

Үчүгэйдик үөрэт дуу…

Оччоҕо дьон убаастыа –

Оҕолуун, оҕонньордуун.

Суруйааччы буолан туруум,

Суруйуум Суорун  Омоллооннуу,

Күннүк курдук олоҥхолуум,

Атахпын ууруум оллооннуу.

Үгүс поэманы, романы

Үллэҥнэтэн суруй-суруй…

«Дьокуускайдыы суруйбут аны, —

Дьон этиэ, — уруй-уруй!»

Үлэ барыта үчүгэй

Идэ барыта бочуоттаах,

Туох үлэһит буоларым

Бэйэбиттэн тутулуктаах.

Бары идэттэн биири талан

Баһылыахпын баҕарабын.

Охоноос дьээдьэ кэриэтэ,

Оһохчут да буолуохпун

Наһаа баҕарыам этэ, —

Наада оһохчут идэтэ.

Суһал, сыыдам айаннаах

Суоппар даҕаны буоллахха,

Соһуйуоххут дуо ама,

Субу идэни таллахпына.

Таһаҕас бөҕөнү таһыаҕым,

Дьону эмиэ тиэйиэҕим.

Хаар, ардах да буоллун,

Ханна баҕарар тиэрдиэҕим.

Баҕарабын; — «Бугуһуйан,

Тракторист дии!» — дэтиэхпин,

Сирэлийэн-бурулуйан

Сир бөҕөнү тиэриэхпин.

Уһулуччу наадалаах

Уус киһи идэтэ,

Сайаҕас ыраас салгыннаах

Саҥа дьиэ тутуом этэ.

Онно олорор ыаллар

Олус хайҕаан үөрдүннэр.

Ойуччу даҕаны уус киһи

Оҥорбут эбит диэтиннэр.

Монтёр эмиэ буолуом этэ,

Тимир тыҥырах кэтэ-кэтэ,

Остоолбоҕо хатаастыам,

Уоттары сандаардыам.

Дьиэ иһэ күндэлэс,

Дьиэ иһэ сып-сырдык.

Дьэ үчүгэй буолбат дуо,

Чэмэлийэн түһэн кырдьык.

Дьон хайгыыр, астынар,

Дьоҥҥо отой сирдэрбэт,

Майгылаах гиэнэ бастыҥа

Маныыһыт буолар эмиэ бэрт.

Сүөһүлэрбэр от киэнин

Сүмэһиннээҕин буллартыам,

Ыанньыйбыт ынахтарбын

Ыамнарыгар аҕалтыам.

Продавец да үчүгэй дии,

Маҕаһыыҥҥа тураҕын.

Мичилиҥнии-мичээрдии,

Бэчиэнньэни уунаҕын.

Оҕолор үөрэллэр,

Олус үчүгэй продавец

Биһиэнэ дэһэллэр,

Бэркэ диэн хайгыыллар.

Арай бухгалтер буолан тур,

Ачыкы үрдүнэн көрүтэлээ.

Субу курдук лаһырҕатан,

Суот туораҕын тардыталаа.

Хара баһаам үлэһиттэр

Хамнастарын күүтэллэр.

Биир харчыга тиийэ мин

Ааҕан-суоттаан биэрэбин.

Үлэ барыта үчүгэй,

Идэ барыта бочуоттаах.

Туох үлэһит буоларым

Бэйэбиттэн тутаахтаах.

Бары идэттэн биири талан

Баһылыахпын баҕарабын.

 

Убай Бүөтүр

Үлэлиир үчүгэй

Бэйэбит турабыт,

Бэйэбит таҥнабыт,

Бэйэбит суунабыт,

Бэйэбит аһыыбыт.

Бэл диэтэр бэйэбит

Иһити сууйабыт,

Хоспутун, дьиэбитин

Хомуйа сылдьабыт.

Үлэлиир үчүгэй

Үүнэргэ, сайдарга,

Үлэһит буолуохха,

Үлэни таптыахха!

 

У. Бурнашева

Туһа киһитэ

Оҕом туһа киһитэ –

Остуолчаанын сотоот,

Быыкаа миискэ, курууска,

Биилкэ, ньуоска уурталыыр.

Дьоҕус кыра олоппосторун

Утарыта уурталаат,

Убайчаанын ыҥырар,

Дьоһумсуйа тоотойор.

 

Иван Гоголев

 

ҮЛЭ

Сылайдыым!.. Мин сүрэҕим

Түөспэр ыллыыр чуумпутук,

Кини нүөйэр бүтүн сири

Тилэ көппүт кынат курдук.

Мин бүгүн ый анныгар

Үлэлээтим дуоhуйа,

Миигин кытта аттыбар

Үлэлэстэ xонуу, хайа.

Тунал былыт — мин үлэбэр

Кэппит быыллаах таҥаһын,

Кинини тыа үрдүгэр

Сулустарга ыйаабытым.

Киэhэ күннүүн сынньанабыт.

Үлэ үрдүк үөpүүтүттэн

Дууhам саҥа быhылллыбыт

Бааhыналыы кэҥии түстэ.

Үлэлээбэт суох аттыбар,

Күөх самыыр да түбүгэр,

Халлаан кэтит ытыһыгap

Чэр буолан күн төгүрүйэр.

  

Анна Слепцова

 Дьиэ тутааччы – дьону үөрдээччи

Үрдүктэн чаҕыйбат –

Үтүө киһи – тутааччы.

Үгүс дьиэни тутааччы,

Үрдүк-үрдүк гынааччы.

Үөрүөҕэ онтон дьиэлэммит,

Үтүө тылынан махтаныа.

Виктор Башарин

 Уус

Бу уолга устуруус,

Бэйэтэ ырыа ыллыыр,

Ол курдук кини уус,

Барыны-бары сатыыр.

Хаптаһыны бысталаан

Хоп-дьип тутар, мээрэйдиир,

Ол кэннэ толкуйдаан

Бэркэ билэн кэмниир.

Уус уолчаан уус курдук

Лоп-бааччы туттар-хаптар,

Сымсатык, дьоһуннук

Сүгэнэн маһы суорар.

Аким Кондратьев

Уус  Бээчэ

Бээчэ уол бэртээхэй уус –

Сололонно да уһанар:

Өтүйэ, эрбии, устуруус

Үөрүйэхтик туттуллар.

Кинигэлэригэр долбууру

Киэргэтэн өр оҥорбута,

Муостаах аарыма бууру

Мастан үкчү кыспыта.

Бээчэ күөрчэҕин ытыга

Билигин мэлдьи туһалыыр:

Уулусса нөҥүө ыалларга

Уларсыллан хайҕанар.

Тээпкэни, кыраабылы

Тэһиппэккэ уктуур.

Баарыстаах хараабыла

Быыстапкаҕа туруоҕа…

Бээчэ оҥоруон баҕарар

Ким да оҥоро илигин.

Үтүө ыра үксүн туолар –

Үлэлээ, үөрэн билигин.

Амма Аччыгыйа –

Николай Егорович Мординов

 

Маҥнайгы учууталбар

Бараммат-хороммот

Банаардаах сырдыкка

Баҕабын толорор

Бастыҥныыр доҕорбун,

Ааҕаммын, айхаллыыр

Дьоллордоох-тускуга

Уһуйан үөрэппит

Учуутал убайбар –

Эдэрдиир бэйэкэм

Эрчимнээх сүрэхтэн

Эрэйи чэпчэтэр

Эҕэрдэ ыытабын!

Далайым уутугар

Таҥнастан сытыахпын

Далаһа кэбиһэн

Таһырдьа таһааркар.

Алаарыйар сырдык,

Айхаллаах кырдьык

Айанын суолугар

Атааран киллээркэр –

Эдэрдиир бэйэкэм

Эрчимнээх сүрэхтэн

Эрэйи чэпчэтэр

Эҕэрдэ ыытабын!

Баайдары бахтарар

Бассабыык суолунан

Барартан кэрэйбэт

Баараҕай санааҕа,

Сырдыктыыр олохпор

Сырсартан хаалбакка,

Өстөөҕү өһөрөн

Өргүһүн тоһутан,

Хааннардаах батталы

Харсаммын кыайарга

Ханыылаах Союзпар

Харахпын аспыккар –

Эдэрдиир бэйэкэм

Эрчимнээх сүрэхтэн

Эрэйи чэпчэтэр

Эҕэрдэ ыытабын!

 

Сыркыс – 

Василий Иванович Ефимов

                      

                    Учуутал

 

Ааны, Быны биллэрбит,

Ааҕар, суруйар оҥорбут,

Ахсаан суотун үөрэппит,

Атас-доҕор учуутал.

Кэрэ ыллам ырыалаах,

Көрдөөх кэпсээн кэһиилээх,

Күҥҥэ бүппэт оонньуулаах,

Күндү-мааны учуутал.

Мааны-күндү учуутал.

Күнү-дьылы аахсыбат,

Күүстээх үлэ чаҕыппат,

Көччүк олох көҕүппэт,

Көрсүө-сэмэй учуутал.

Сэмэй-көрсүө учуутал.

Бэйдиэ санаа батыспат,

Бэйэтин туһун көрүммэт,

Барыыс ыла сатаабат,

Бастыҥ киһим учуутал.

Киһим – бастыҥ учуутал.

Күүстээх санаа үөскэппит,

Куорсун анньан көтүппүт,

Кырдьар диэни билиммэт

Куруук эдэр учуутал,

Куруук эдэр – учуутал.

Спиридон Спиридонович Шишигин

        УЧУУТAЛГА

Үрдүккэ угуйар үөрэҕиҥ

Абылыыр ыччаппыт сүрэҕиҥ,

Ол онтон астынар сүрэҕиҥ

Дуоhуйан оҕолуу үөрэҕин.

Үөрэтэр, такайар кыhаҕын

Күн аайы долгуйа аhаҕын,

Мичээргин тулаҕар ыhаҕын,

Саҥаны, ырааhы айаҕын.

Ыраны кынаттыыр алгыhыҥ –

Саргыны салайсар аналыҥ!

Кэскили кэҥэтэр күрэҕиҥ –

Үтүөнү төрүттүүр түөрэҕиҥ!

Эн дьайы силистиин түөрэҕиҥ

Сүргэни үөрүүнэн күүрдэҕин,

Санааны сырдатар күүстээххин,

Эрэйтэн иҥнибэт иэстээххин!

Ол иhин толору дьоллооххун!

Илья Чаҕылҕан

                  Учууталга

Киэҥ ыллыкка киллэрбит.

Үөрэх сырдыгын биэрбит

Ытыкталлаах доҕорум,

Кырдьаҕас учууталым!

Үөрэ-көтө үрүмэччилэнэр

Үөрэх күннэрэ аастылар.

Оҕо caahы кытары

Олох киэҥэр  састылар.

Эн ииппит оҕолоруҥ

Эҥин үлэhит буоланнар,

Олох дьолун оҥоро

Бары тарҕаан бардылар.

Ол да буоллар кинилэр

Үүнэр үтүө саастарын

Сайаҕас сирдьиттэрин ­–

Эйигин умнубаттар.

Ханнык да сир ырааҕар,

Xahaн, хайдах да буоллар,­

Эн тылыҥ сайаҕаhа

Кинилэри кытта баар.

Көлүөнэ дьону ииппит

Кырдьаҕас учууталым,

Ылый мин илиибиттэн

Ыччаттарыҥ махталын!

Иннокетий Иванович Артамонов

Ыанньыксыт

 

Ыанньыксыт Маайа буоламмын

Ынаҕы ыырбын таптыыбын,

Сарсыарда эрдэ тураммын

Титиикпэр бастаан барабын.

Ынахтан үүтү ылабыт,

Үүтэ суох оҕо ытааччы.

Хойуу сүөгэйбит, арыыбыт

Ынахтан эрэ тахсааччы.

                                      

Туутук –

Петр Дмитриевич Дмитриев

Ыанньыксыт

Ыыбын, ыыбын

Ыаҕастарбар,

Ынахтарым

Ыанньыйбыттар.

Эриэкэйбин

Этэттиибин,

Чуу-чаа, чуу-чаа

Чу-ру-лаа!

Ийэм курдук

Мин куруук

Ыыбын, ыыбын,

Ыллыыбын.

Ариан Кондратьев

Эриэкий уонна ийэм

Эриэкийим

Иэппэтэ:

Үүтүн ситэ

Биэрбэтэ.

Ийэм киирэн

Этэрдэ,

Эриэкийбит,

Дьэ иэттэ.

Ийэм бастыҥ

Ыанньыксыт:

Ыччаттарга

Сүбэһит.

 

Иван Арбита

Олоҥхоһут

Күһүҥҥү кэммит күөйэн кэлэн

Хараҥа түүн өҥөйөн турда…

Дьикти боруҥуй, көрүҥ эрэ,

Дьикти олоҥхо суолун курдук.

Түннүгүнэн үөмэр хараҥа

Кини ханна, хаһан бүтэрий?

Олоҥхоһут киһи хараҕа

Муҥура суох түгэҕин көрөр.

Кини тойугулуур тойуга

Боруҥуй устун түһэ турда,

Ол тиийэн аллараа дойдуга

Абааһы муоратын долгутта.

Кини тойугулуур тойуга

Боруҥуй устун бара турда,

Оттоох-мастаах орто дойдубут

Тоҕус тумулугар чоргуйда.

Кини тойугулуур тойуга

Боруҥуй устун көтө турда,

Онно тиийэн үөһээ дойдуга

Ондол халлаан тутааҕын туурда.

Хараҥа барыҥый түүн ийэҕэ

Илбистээх этэр тылы миинэн,

Биир үйэттэн атын үйэҕэ

Кини сүүстэ тиэстэр-тиргиллэр.

1936 с

Иван Гоголев

 

ТОЙУКСУТ

(Баллада)

Былыр биир дьaдaҥы тойуксут

Мин Сахам сиригэр олорбут.

Таптыыра кимнээҕэр даҕаны

Кини биир тулаайах кыысчааны.

Таптыыра кыыһыттан ураты

Түөhүттэн кутуллар ырыатын.

Ол ырыа алыптаах тыллара

Түөстэри төлөннүүр буолара.

Хамначчыт өһүөнү өйдүүрэ,

Баай тиhэх күннэрин түүйэрэ…

Уол күнүс бар дьоҥҥо ыллыыра,

Кыыc тойон сүөһүтүн маныыра.

Көрсүhэр этилэр кинилэр

Түүн үөhэ халдьаайы иhигэр.

Кыыһыгар андаҕар биэрбит уол:

«Лоп курдук түүн үөһэ күүтэр буол.

Түүн үөһэ дьол-соргу муҥутуур,

Сир, халлаан тапталы уруйдуур.

Арай мин хойутуум бу чааска

Айылҕа анаатын кырыыска».

Уол кыыhын үлэхтээх чааһыгаp

Ууруура ый тунал сырдыгар.

Ыллыыра эриэккэс ырыаны,

Дьоллуура тулаайах кыысчааны.

Хахыйах иhиллээн таалара,

Үрүйэ устара талбаара.

Биирдэ кыыc кууспута сэгэрин:

«Сэрэйэр, сэрэйэр сүрэҕим.

Эн олус таптыыгын ырыаны,

Умнуоҕун тулаайах кыысчааны…»

Бар дьонун ырыанан саатата

Уол эмиэ күүлэйдии барбыта.

Айбыта биир саҥа ыpыaтын,

Биэрбитэ ол онно дууhатын.

Тойуксут уол ытык тойуга

Өлбүтү тириэриэх курдуга…

Уол төрүт умнубут тапталын,

Сирдээҕи сэгэрин-аналын.

Түүн үөһэ кыыс эмиэ күүппүтэ,

Эдэркээн тойуксут кэлбэтэх.

Кытаанах aндаҕap туолбута,

Кыыс маҥан ньypгyhyн буолбута.

Тойуксут уол бүрэ дьүhүннээх

Күөрэгэй буолбута, эрэйдээх.

Ол кэмтэн ылата күн тура

Уол көтөp сир үөhэ тыкаара.

Солконон суугунуур халдьаайы

Быарыгар кыыс тыллар саас аайы.

Көмүстээх сиигинэн ытаахтыыр,

Тыалынан өрүтэ тыынаахтыыр.

Көhүтэр, көhүтэр дьол чааhын,

Тойуксут уол xahaн буларын.

Уол көрдүүp да көрдүүр кинини,

Кэрийэ көтөөхтүүр сир иэнин.

Суох, булбат тапталлаах доҕорун,

Хонууга үгүс ээ, ньургуhун…

Сүрэҕин хомолто уматар,

Сир сүппүт тапталын санатар.

Уол үлтү түһүөҕүн баҕаран

Үөhэттэн дьурулуур аллара.

Эмискэ уол саныыр күндүнү,

Ол санаа баhыйар өлүүнү.

Уол саныыр соргулаах ыpыaтын,

Бар дьону дьоллуохтаах дьылҕатын.

Доҕорун да умнан кэбиhэр,

Дьэ эмиэ ырыата дьиэрэйэр.

Өлөртөн да күүстээх ол ырыа,

Тапталтан дa кэрэ ол ырыа!

Мин тоҕо, дьэ, тоҕо өрүүтүн

Бу санньыар номоҕy өйдүүбүн?..

Иван Горнай –

Иван Николаевич Егоров

 Моцарт курдук

Кыракый Моцарт түөрт саастааҕар

Музыка бэрдин айбыта,

Билигин даҕаны аар саарга

Аатырар ол айымньыта.

Моцарт диэн бу сиргэ бэрт дэҥҥэ

Кэлэн ааһар гений буолар –

Аны хаһан, ханнык кэргэҥҥэ

Маннык оҕо баар дуу буолар?!

Ол эрэн хас биирдии ыал аайы

Кыракый Моцарт олорор,

Ол киһи сороҕор айаары

Оонньуурун умнар оннооҕор.

Бука, оҕобут түөрт сааһыгар

Музыка бэрдин суруйар:

Бу дууһа долгуйар чааһыгар

Моцарт курдук кини айар.

Эколог

Арылыат – Е.Ф. Васильева

 ҮЙЭ БҮТҮҮТЭ

(Эколог кэриэhигэр)

Аатталлаах Аламай күҥҥэ

Сыта-тура сыламнаан,

Көй салгын тыыннаммыт

Күөх окко

Күөлэhийэ үҥкүрүйэн,

Сөрүүн ууга сөтүөлээн

Сүhүөҕэр туран,

Ыал буолар, ыччаттанар,

Ыhыax ыhap

Ыйа үүммүтүгэр

Иитиллибит ийэ сирин

Илдьи үктээннэр,

Төрөөбүт төрүт буорун

Түптэ гынаннар

Уйулҕата хамсаабыт,

Уйатыгар уу киирбит

Урааҥхай муҥнаах

Туман буолан көтүөн,

Сиик буолан

Симэлийиэн иннинэ

Tыhы кыылы

Тыыра саҥарбыт

Тыллаах сыҥaaҕa,

Tыыннааҕын тухары

Атаҕастаммыт-баттаммыт

Аhыытын-абатын

Aaҕap, ахтар,

Ытырбахтыыр сүрэҕэ

Тэбэрин тухары

Ытыыр-соҥyyр,

Үрдүк сололоохторго

Өйөппөтөр даҕаны

Үҥэр-сүктэр,

Истибэтэллэр дaҕaны

Иэйэр-куойар.

Ypүҥ Айыы баар буолан

Үөhэттэн көрөн турбатаҕыан.

Анна Слепцова

ЭКОНОМИСТ

Экономист идэтин

Эрэллээхтик баһылаан,

Сахам сирин баайын-дуолун,

Сатабыллаахтык хаҥатыам.

Саха омук мындыр өйүн

Сыаналыаҕа бар дьон