1 Звезда2 Звезды3 Звезды4 Звезды5 Звезд (1 оценок, среднее: 5,00 из 5)
Загрузка...
338 просмотров

Хайҕал туох кутталлааҕый?

«Оҕону наһаа хайҕааман!..» — диэн кырдьаҕас эһээлэр, эбээлэр буойар тылларын аныгы дьон кулгаахпыт таһынан ыытарбыт баар суол. Психологтар, учууталлар оҕону элбэхтэ хайгыыр наадатын туһунан элбэхтэ этэллэр ээ. Ким сөпкө этэрий? Ким сыыһарый? Психология профессора Юлия Борисовна Гиппенрейтер туох сүбэлээх эбитий?

Аҥардас хайҕал уонна көҕүлүүр хайҕааһын, аҥардас хайҕал уонна биһириир хайҕааһын икки ардылара уратытын өйдүүргэ ыҥырар. Аҥардас хайҕал сыана быһар ис хоһоонноох: «Уой, наһаа да маладьыаскын!» , «Саамай өйдөөххүн!», «Саамай кыраһыабайгын!», «Саамай хорсуҥҥун!»

Сыана быһар хайҕал тугунан кутталлааҕый? Бастатан  туран, төрөппүт элбэхтэ хайгыыр буоллаҕына сэмэлэнэр да чугас диэн оҕо бэркэ билэр. Биирдэ хайгыахтара, атыныгар буруйдуохтара. Иккиһинэн, оҕохайҕалтан тутулуктаах буолан хаалыан сөп: хайҕанарын күүтэр, көрдүүр, сыҥаланар. Үсүһүнэн, кинини туох эрэ кэтэх санаалаах хайгыыллар диэн уорбалыан сөп.

Дьэ оччоҕо ханнык тылларынан оҕобут ситиһиититтэн үөрбүппүтүн этэбитий? «Эн» диэн этэр оннугар «мин» диэн бэйэн киниттэн үөрбүккүн, бэйэн чувствоҕын биллэриэхтээх эбиккин.

— Маама, мин бүгүн икки 5-һи ыллым.

-Аата үөрдэхпиин! ( Уой, наһаа да маладьыаскын!) — оннугар

— Куһаҕан баҕайытык дакылааппын кэпсээтим дии?

-Наһаа оннук куһаҕан баҕайы дии санаабатым. Опыккын кэпсээбиккин уонна түмүккүн сөбүлээтим. («тоҕоо, как всегда, наһааүчүгэйдик кэпсээтин!») – оннугар.

Ол аата, оҕо чуолкай тугу эрэ оҥорбута биһирэниэхтээх, эйигин үөрдүбүтэ бэлиэтэниэхтээх , бүтүн бэйэтэ буолбатах.

27  саастаах оҕо эрдэҕинэ элбэхтэ хайҕаммыт ийэ маннык кэпсиир: «Хайҕалга түргэнник үөрэнэҕин. Улаатан истэҕим аайы үчүгэй сыана аҕаллахпына,  дьиэҕэ тугу эмэ гыммытым иһин хайгыыллара кыччаан иһэриттэн кыыһырарым,  хомойорум. Оскуолаҕа, оннооҕор университетка хайҕамматахпына тугу  да гыныахпын баҕарбат буолан хааларым. – Эһиги инник буоллаххытына, эһиэхэ тугу да гыныам суоҕа,-  диэн куттуур санаа үөскүүрэ. Оннооҕор билигин, 27-лээх ыал ийэтэ, эппиэттээх үлэһит тугу эмэ гынар буоллахпына түмүгү буолбакка хайҕалы күүтэбин.Оҕом ситиһиитигэр бэйэм сыһыаммын: үөрэрбин, киэн туттарбын биллэриэхтээхпин ааҕан билэ иликпинэ,  саарбахтаатарбын  да төрөппүттэрим алҕастарын хатылыы сыспытым» — диэн психологтарга махтанар тылларын этэр.