7.Баайаҕа олохтоохторо Христофоровтар бастакы бэчээттэрэ маннык эбит. Улахан уоллара, Христофоров Владимир Владимирович ыытта. Кини билигин Уус Тааттаҕа олорор.
Христофоровтар иккис бэчээттэрэ. Маннык бэлэм экслибрис маҕаһыыҥҥа атыыланар эбит. Ыал араспаанньатын илиитинэн суруйан биэрэр. Ийэлэрэ, Христофорова Дария Михайловна, дьиэтигэр сыалай картотекалаах эбитэ үһү, библиотека курдук. Кинигэни онон көрдөөн
булаллара эбитэ уһу. Владимир эдэригэр, ыал буолан туспа бара илигинэ домашняй библиотекалара 1000 тахсыбыта уһу. Кэлин 1500-2000 буолбута буолуо диир. Быһа холоон 1980-с сс саҕалаан картотекалаабыта, бэлиэтиир буолбута буолуо диир ийэтин. Баайаҕа библиотекатыгар да суох сэдэх, мээнэ көстубэт кинигэлэр баар буоланнар, заочниктар, студеннар кэлэн анаан уларсаллара эбитэ уһу. Ордук наукаҕа, механикаҕа сыһыаннаах литератураны. Художественнай, нууччалыы да сахалыы да тылынан суруллубут, оҕо кинигэтэ, араас энциклопедия урдэ суох элбэх буолара. Владимир 3 балыстаах, кэлин ийэлэрэ кинигэни бэлиэтииригэр кыргыттарыгар уллэрэн, «Личная книга Ванды Христофоровой», «Личная книга Влады Христофоровой» диэн бэчээттээбит буолааччы.
6. Ытык-Күөл олохтооҕо Тарасенко Юрий Семенович, тутуу тэрилтэтигэр снабженеһынан, механигынан, инженерынан үлэлээбитэ. Кинигэни ааҕарын олус сөбүлүүрэ, ый аайы хамнаһын аҥарыгар соҕурууттан кинигэ сакаастаан суруттаран ылара. Наһаа элбэх киһи кэлэн уларсан ааҕара. Кэнники таас балыыһаттан чугас көһөн — сытар балыыһа ыарыһахтара киирэн уларсар буолбуттара. Бу экслибриһин көрдөххө 1982 сыллаахха оҥостубут, кэнники сылын оҥо быһан ылан кэбиспит. Бу экслибриһэ билигин эһэтин аатын сүгэ сылдьар сиэнигэр баар.
Таатта (оччолорго Алексеевский район), Ытык Күөл киин библиотекатын саамай бастыҥ ааҕааччыта. Библиотека сэбиэтин солбуллубат чилиэнэ. Экслибриһин библиотека быраабылатынан титульнай лиискэ, 17-с страницаҕа уурарын таһынан халыҥ кинигэ блогун илин өттүгэр эмиэ уурар эбит.
5. Эһиги биллэрбит сорудаххытынан эбээм Баишева Сардана Михайловна Уолба орто оскуолатын учуутала дьиэтээҕи библиотекатын бэчээтин түһэрэн ыытабын. Бэчээт 2005 сыллаахха оҥоһуллубут. Эбээм олус элбэх кинигэлээх, араас темаҕа. Дьон уларсан баран, сороҕор төннөрбөт эбит, ол иһин, анал бэчээт оҥотторбуттар. Онтон ыла, ким кинигэ уларсыбыт, төттөрү аҕалан биэрэр эбит.
4.Карбаканов Иван Николаевич, 09.05.1935 с. т. Уолба Трудовойуттан төрүттээх, тыыл, сибээс ветерана. Баайаҕаҕа монтерунан, почтальонунан үлэлээбитэ. Кинигэ ааҕарын наһаа сөбүлүүрэ, мунньара, ол иһин кыыһа Изабелла студенныы киирэн баран, 1991 с куоракка онотторбут экслибриһэ.
3.Мохначевский Трифон Гаврильевич экслибриһэ. Үөһээ Бүлүү олохтооҕо. Медик уонна спортсмен буолан экслибриһигэр икки сүрүн дьарыгын кытта араспаанньатын дьүөрэлээн оҥорторбут. 90- с сылларга Үөһээ Бүлүүгэ Чаһыы Миисэ (Гурьев Михаил) оҥорбут.
2.Саха республикатын культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Россия суруналыыстарын союһун чилиэнэ, педагогическай үлэ ветерана Прокопий Харлампьевич Андросов – Дьөҥкү Сээн экслибриһин көрөҕүт. Прокопий Харлампьевич литература мындыр сыанаһыта, чинчийээччитэ, уҕараабат пропагандиһа, кыраайы үөрэтээччи, оҕо суруйааччыта этэ. Таатта улууһун бочуоттаах олохтооҕо П.Х.Андросов ааҕыы үрдүк таһымыгар тахсыбыт киһи сахалыы, ис киирбэх, мэһэйэ суох экслибрис оҥорторбут. Элбэх элеменнаах. Үчүгэй художникка оҥорторбута көстөр. Барыта чуолкай. Кинигэ хаһаайына тугу өрө тутара, олоҕун ис хоһооно көстөргө дылы. Бу экслибриһи билигин Уолба музейыгар харыстабыллаахтык уура сылдьалларын түһэрэн ааҕааччылар болҕомтолоругар ыыттылар.
- Экслибрис – кинигэни бас билээччи тус бэчээтэ. Холобур, Анна Ахматова, Джек Лондон экслибристарын көрөҕүт. Чааһынай киһи, тэрилтэ бас билэр атыыласпыт кинигэлэрин «бу миэнэ» диэн бэчээттэрин уураллар.
Экслибрис диэн тыл латыын тылыттан нууччалыы “из книги” диэн тылбаастанар.
Аан бастакы экслибристар Германияҕа оҥоһуллубуттар: Бернгардт фон Рорбах диэн киһиэхэ Бартель Шен 1460 сыллааха гравировкалаан биэрбит.
Экслибриһи кинигэ форзац страницатыгар сыһыараллар эбэтэр бэчээттииллэр.
“Форзац — элемент конструкции книги, лист, соединяющий книжный блок с переплётной крышкой. Не все книги имеют форзац: например, у изданий, имеющих клеевое скрепление с шитьём, чаще всего есть только оборот обложки”.(Википедия)
Экслибрис көрүҥнэнэ:
А)шрифтовой – бас билээччи аата уонна араспаанньата эбэтэр тэрилтэ аата.
Б) художественнай – уруһуй.
История көрөдөрөрүнэн экслибриһи киэҥ, улахан библиотекалаах ыраахтааҕылар, учуонайдар, суруйааччылар, кинигэни бэчээттээн таһаарааччылар, баай дьоннор оҥостоллор эбит.
Биһиги дойдубутугар 60-с сыллартан көннөрү үлэһит дьон олохторун уйгута тупсан, булгуччулаах орто үөрэхтээһин, орто уонна үрдүк анал үөрэхтээх дьон элбиэхтэриттэн чааһынай библиотекалар ыал аайы баар буолан барбыттар.
Дьэ бу сэбиэскэй кэмҥэ 70-80 сылларга тыа сирин олохтоохторо кинигэни “тус баайдарын” быһыытынан ааҕан экслибрис оҥостор буолбуттар.
Экслибрис – бу ааҕааччы үрдүк таһымын көрдөрөр бэлиэ диэтэххэ сыыһа буолуо суоҕа.
“Туллукчаан” оҕо библиотеката экслибиристэри көрдүүр. Убаастабыллаах ааҕааччыларбыт, аймахтаргытыттан, билэр дьонноргутуттан ыйыталаһын, булуҥ, хаартыскаҕа түһэрэн биһиэхэҕэ ыытыҥ.
б.т. 89142765752